СРЂ

406

СРЂ. — SRĐ.

buditi iz mrtvila narođ, trgnuti ga iz njegove apatije, to bijaše Carducci-jeva zadaća, to da poluči, a sloboda naroda bijaše nagrada za njegov rad.

Ali ujedinjena i oslobođena doinovina, koju pjesnik zanosno pozdravi, pjevajući:

ne ispuni nade i očekivanja patriotičnog pjesnika. Spomenuli smo, kako je to razočaranje ucvijelilo pjesnikovo srce; kako ga Ijuta tuga obuze, videći, da sve žrtve, sva prolivena krv, pretrpljene muke ne donesoše onaj plod, što pjesnik iščekivaše i trebaše da iščekuje. Njega obuze ljuta srdžba, motreći moralnu nezdrelost Talijanaca, koji ne bijahu dostojni žrtava učinjenih za njih. Povjest je izrekla svoj sud o tomu, povjest je iznijela i uzroke te moralne i političke slabosti, i potpuno opravdala riječi glasovitoga političara i književnika Massimo D' Azeglio, koji već godine 1865. pisaše: S' e fatta l' Italia, ma non si fanno gl' Italiani. Ali Carducci ne bijaše povjesničar, ne bijaše političarni diplomat; on bijaše pjesnik, koji življaše u svojem idealnom svijetu, čiji ideali nipošto ne odgovarahu realnosti, i za to njegovo ogorčenje ne poznavaše granica. HLadan i tačan u Iiteralnoj kritici, strastven u pjesničkim izrazima, dade oduška svojoj Ijutoj boli u Jambima i Epodima, šibajuć bez ikakvog obzira narod, narodne predstavnike, vladu i njenu politiku, ne štedeći ni prošlost ni žrtve naroda, tako da je u času potpunog razočaranja uskliknuo: Mojaje domovina podla:

Oh, risvegliar сће val 1' ira de i forti, Di Dante padre 1' ira ? Solingo vate, in su 1' urne de' morti Io vo' spezzar la lira. Accoglietemi, udite, o de gii eroi Esercito gentile: Triste novella io rechero fra voi: La nostra patria e vile.

To bijahu riječi pune srdžbe, pune boli; to bijahu izrazi ucvijeljene pjesnikove duše, koja jadikovaše, videći nesposobnost i nezdrelost političku onoga naroda, za čiju slobodu i ujedinjenje bijaše učinjeno toliko žrtava. Ali i hladni poziv izbijaše iz

Via! su le torri italiche L' Antico astro s'accende; Leva, o stranier, le tende! 11 regno tuo cesso.

De i savi e de' poeti, Da i santi sepolcreti La nuova ltalia usci,

Amor de' nostri martiri