Филателиста

JUGOSLOVENSKA VOJNA UPRAVA U BARANJI, BANATU I BAČKOJ

Predstavnici Narodnog vijeća Države Slovenaca, Hrvata i Srba u Zagrebu uputili su srpskoj Vrhovnoj komandi 7. novembra 1918. godine zahtev da se Narodnom vijeću stavi na raspolaganje kontigent od oko 1000 vojnika i oficira, koji bi bili stacionirani u Zagrebu (pored dva već formirana pešadijska puka, jednog u Zagrebu i jednog u Ljubljani), da odvoji potrebne trupe za zaštitu hrvatskih teritorija ugroženih od strane Italije, i da u zajednici sa francuskim trupama zaposedne Banat, Bačku i Baranju, radi uticaja na mađarsko javno mnjenje i mađarsku vladu.

Odgovarajući na ovaj zahtev, Vrhovna komanda je iz sastava Drinske divizije poslala jedan bataljon na Rijeku, koji je, oduševljeno dočekan, zaposeo grad 15. novembra. Drugi delovi trupa, uz pomoć nekih formacija Istočne vojske ušli su u Pečuj (Pećuh, Pćcs) 14. XI 1918., u Baju i Oršavu 15. XI 1918., u Segedin 19. XI 1918. i u Arad 22. XI 1918. Ni posle ujedinjenja, područja oko navedenih mesta nisu ušla u sastav Kraljevstva SHS već su ostala pod iugoslovenskom vojnom upravom, a l. maja 1919. okupirano je još ı područje oko Temišvara.

U Rijeku su američke trupe ušle 17. novembra, a od 1. decembra, grad je zvanično stavljen pod savezničku vojnu upravu. U periodu od 28. oktobra, kada je Rijeka ušla u sastav Države SHS, pa do 1. decembra 1918. nisu emitovana nikakva posebna izdanja maraka 1 celina. Ručni pretisci »Dalmacija« su privatnog porekla.

Prema odredbama Trijanonskog ugovora, zaključenog 4. juna 1920. godine između zemalja pobednica sa jedne, i Mađarske sa druge strane, |ugoslovenske trupe povukle su se iz zaposednutih delova Južne Mađarske na nove granice 20. avgusta 1920. godine. U tom periodu do izdavanja posebnih emisija celina došlo je jedino na području direkcije pošta i telegrafa u Pečuju, dok su u ostalim krajevima korišćene kursirajuće mađarske celine.

JUGOSLOVENSKA VOJNA UPRAVA U ZONI B I ZONI B STT

U toku i krajem II svetskog rata snage JA oslobodile su sve jugoslovenske teritorije koje su se do rata nalazile pod italijanskom okupacijom, uključujući i Trst. Na insistiranje zapadnih saveznika područje bivše italijanske Julijske krajine, Istre, Slovenačkog primorja i Rijeke podeljeno je na dve okupacione zone: zonu A sa Trstom u kojoj su vojnu upravu vršile anglo-američke snage, i zonu B koja se nalazila pod jugoslovenskom vojnom upravom. Po potpi sivanju Mirovnog ugovora sa Italijom, sprovedeno je razgraničenje prema kome je Jugoslaviji pripao veći deo zone B i deo zone A sa ukupno 26 mesta u kojima su funkcionisale pošte.

Od drugog dela zona A i B formirana je 16. septembra 1947. Slobodna teritorija Trsta, takođe podeljena na dve okupacione zone — Zonu A i Zonu B, koja je bila pod jugoslovenskom vojnom upravom. Konačno, sporazumom od 5. oktobra 1954. godine izvršeno je razgraničenje između Jugoslavije i Italije, po kome ie Jugoslaviji pripala cela zona B STT i jedan manji deo zone A STT na Miljskom poluostrvu (ital. Muggeia), dok je grad Trst sa preostalim delom zone A STT pripao Italiji.

Za vreme jugoslovenske vojne uprave u Zoni B, a kasnije i Zoni B STT emitovana su posebna izdanja poštanskih maraka i celina.