Филателиста

Ovaj članak objavljuje se kao dopuna članka prim. dr Branislava Novakovića, u „Filatelisti” br. 194—195.

VOJNI CENZURNI ŽIG NDH IZ ZAGREBA

Ivo Hudin, Zagreb

Nakon što je 10. aprila 1941. godine proglašena NDH, njena poštanska uprava preuzima i instituciju vojne cenzure, naslijeđenu od :stare Jugoslavije, koju je ona prakticirala u doba aprilskog rata. Na slici je prikazan jedan vojni cenzurni žig (s potpisom cenzora plavom olovkom), upotrebljen u Zagrebu, na dopisnici poslanoj iz Zenice u Zagreb 5. aprila 1941. godine. Da se radi o žigu upotrebljavanom u Zagrebu, može nam posvjedočiti i opis toga žiga, objavljen u časopisu „,Filatelija” br. 4-8 iz 1941. godine, gdje je rečeno da je otisak tog žiga na pismima bio u crvenoj boji, dok je na dopisnici sa slike u ljubičastoj boji. Da se ne radi o starojugoslavenskom žigu, smatram i iz činjenice, što do sada nisu bili poznati njeni cenzurni žigovi na latinici . Također ovaj žig nije mogao biti u upotrebi u Zenici, jer je vlast NDH ondje uspostavljena tek 24. aprila 1941. godine. Iz ručnog žiga“datumara, koji je primalac stavio na poleđinu dopisnice, vidljivo je da ju je primio 14. aprila 1941. godine. Budući da je iz sadržaja vidljivo da se radi o poslovnoj korespondenciji, mogu se ovi podaci uzeti kao sigurni.

Smatram da je ovaj žig bio dosta kratko u upotrebi, jer već 15. aprila 1941. godine u Zagreb stiže Pavelić sa ustaškom glavninom iz Italije, te preuzima cjelokupnu vlast. To je vidljivo iz upotrebe ustaških cenzurnih žigova već iz juna 1941, koje sam imao prilike vidjeti na pismima. Tako je vrlo brzo zaključen period vojne (domobranske) cenzure, ograničen vjerojatno samo na april i maj 1941. godine, do momenta formiranja većih ustaških jedinica, koje preuzimaju cjelokupnu službu sigurnosti u svoje ruke.

11