Филателиста

20 FOJIN PIŠACKI

"Pismonosnih cenzorskih komisija" (Briefzensurkommission). Takođe su početkom rata bile uspostavljene ustanove za nadzor (Kriegsuberwachungsamt) poznate kao "KUA" kao pomoćno mesto Ministarstva rata odgovorno za vođenje i iskorišćavanje poštanske ı telegrafske cenzure, uspostavljene 11. septembra 1914. godine, pošto tada pri poštanskoj kontroli nije postojala dovoljna opreznost.

Takođe je bila donesena naredba Ministarstva trgovine po obavljenom istraživanju sa Ministarstvom rata od 5. oktobra 1914. godine: "O postupku sa poštanskim pošiljkama za inostranstvo". U tu svrhu behu uspostavljene "Kontrolne komisije za pismonosne pošiljke" (Uberprufungskommission) fiir Briefsendungen), skraćeno poznato kao "UK", u Zadru, Fiumi, Zagrebu i Sarajevu. U toku prve polovine 1915. godine dolazi do znatnog proširenja unutrašnje poštanske cenzure. U tom smislu bilo Je izdato 27. februara 1915. godine uputstvo Ratnog kontrolnog organa, da su u područjima armije u ratu, od strane vojnih komandi, uspostavljene "Vojne cenzurne komisije" (Militr-Zensur-Kommission), skraćeno "MZK" u dovoljnom broju. Ove komisije su bile uspostavljene u Mostaru, Zagrebu i Sarajevu. Tu se podrazumeva ı ratna komanda luke Pula.

U okviru nove naredbe o cenzuri a u vezi sa naredbom iz novembra 1916. godine, "Vojne cenzurne komisije" su bile preimenovane u cenzurna mesta. Oznake za kontrolu pošte više nisu nosile žig " uberpruft" nego "Zensuriert". (2)

Bosanskohercegovačkim ustavom ı carevom proklamacijom i konvencijama Svetskog poštanskog saveza bila Je zagarantovana tajnost pisma. Ali i pre i posle donošenja ustava postojala Je ı zadržana u praksi cenzura pisama. Pošta u Sarajevu је vodila evidenciju sumnjivih pisama, a u untrašnjosti zemlje cenzuru su vršile druge poverljive ličnosti pa čak ı pojedina preduzeća. Zbog, mogućnosti da dođe do oružanog sukoba između Austrougarske ı Crne Gore, povodom ulaska crnogorske vojske u Skadar (1913. godine), Zemaljska vlada donela je naredbu kojom je propisan postupak sa poštanskim pošiljkama - naredbu o ograničavanju ı kontroli rada telegrafa ı telefona. (3)

ŽIGOVI AUSTROUGARSKIH VOJNIH CENZURA

1 Austrijski žigovi

A. Linijski a) Jednokružni b) Dvoredni c) Troredni d) Kružni e) Pravougaoni

f) Pravougaoni sa dvostrukom ıvicom

g) Pravougaoni sa sečenim uglovima

h) Ovalni sa dvostrukom ivicom