Филателиста

4 mu pošte u Mostaru. Treća informacija зе odnosi na ime novog austrijskog konzula u BiH Demetra (Dimitrija) Atanackovića, za koga se kaže da je bio dotadašnji austrijski konzul u Solunu.

Navedeno pismo umnogome pomaže u potvrđivanju važnih činjenica u vezi sa početkom rada konzularne pošte Austrije u BiH. Svakako bi pri tome valjalo imati u vidu i naše sledeće napomene:

Prema istorijskim izvorima poznato je da jedan duži period (između 1820. i 1850. godine) na području bosanskog vilajeta nijedna strana sila nije imala svog diplomatskog predstavnika, jer su do 1820. godine svi strani konzuli napustili Travnik. Upravo je Austrija prva obnovila rad svog konzulata u Travniku, navodno na nekoliko nedelja pre preseljenja vilajetske uprave u Sarajevo. Otuda je mala verovalnoća da je austrijska pošta započela rad u Travniku. Istraživač M. Jakić se međutim u svojim radovima poziva na svoje izvore koji takođe smatraju da je Travnik bio početak rada “konzularne pošte”;

Otvaranje vicekonzulata u Mostaru usledilo je, dakle, nešto ranije nego što se navodi u radovima nekih istraživača. To svakako nije 1853. već 1851. godine. Vicekonzulat u Mostaru je otvoren praktično istovremeno kada je obnovljen i rad austrijskog konzulata u Travniku, odnosno Generalnog austrijskog konzulata za Bosnu ı Hercegovinu kako se on nadalje nazivao - po preseljenju u Sarajevo. Dobrim poznavaocima prilika unutar BiH u to vreme svakako će biti sasvim razumljivo zašto je i Mostar bio gotovo od samog početka predmet pažnje Austrije;

Spominjanje Dimitrija Atanackovića kao novog bosanskog i dotadašnjeg solunskog konzula Austrije je verovatno u redu. No svakako se radi o istoj osobi za koju znamo da je u periodu koji je prethodio događajima o kojima govorimo bio austrijski konzul u Beogradu.

Očigledna namera Mustrije je bila da se što neposrednije angažuje u BiH po pitanju poštanskog saobraćaja čime bi ostvarila veći i potpuniji uticaj u ostvarivanju svoje politike prema Turskoj carevini na Balkanu. Na osnovu konkretnih aktivnosti koje je u tom pravcu preduzimala, može se lako dokazati prvobitna, odnosno prava namera Austrije. To svakako nije trebalo da bude njeno prisustvo putem Levantske pošte kao u drugim delovima Otomanskog carstva, već neposredno putem neke vrste pravih austrijskih poštanskih kancelarija. Naravno, sve to prilagođeno uslovima i prilikama i na način koji bi bio dogovoren sa turskim centralnim i lokalnim organima vlasti.

U svojoj knjizi "Priručnik B-H" O.Lipit daje podrobne podatke o nameri i odluci bečke vlade da pri Generalnom konzulatu i vicekonzulatu u Sarajevu i Mostaru otvori "službenu austrijsku poštansku ekspediciju“, koje će biti podređene austrijskoj poštanskog direkciji u Zagrebu (i verovatno u Zadru) i pod nadzorom Generalnog austrijskog konzulata u Sarajevu. Poznato je da je intervencijom turskih vlasti sprečeno otvaranje ovakve austrijske “pošte“ u Sarajevu. Međutim, u Mostaru se u tome uspelo, pa ćemo sada o tome govoriti.