Филателиста

sl 1.

—i 3

IZLOŽAK MARAKA BEČKOG ŠTAMPANJA (1866)

Dušan Janjetović

očetkom ove godine, Filatelistička federacija Portugalije pozvala je članice Evropske filatelističke

federacije da povodom proslave 150 godina izdanja prve marke Portugalije učestvuju na izložbi, na kojoj će svaka od njih na jednoj vitrini prikazati prva izdanja maraka svojih država.

To je bio razlog da izložak sa prvim markama Kneževine Srbije, u do sada najkompletnijoj postavci takozvanog Bečkog štampanja, ovih dana, doživi svoju evropsku premijeru na izložbi u Lisabonu, a naši filatelisti sačekaju neku novu priliku da bude prikazan kod nas.

Objavljivanjem ovoga rada želeli smo da damo priliku posetiocima “Srbijafile XIII” da se putem kataloga bliže upoznaju sa sadržajem ovog eksluzivnog izloška.

Formalno gledano, sticajem poznatih okolnosti, marke sa likom kneza Mihaila, od 10, 20, 40 para franko i 1 i 2 pare novinske, za koje su klišei bili izrađeni i štampanje izvršeno u Beču, nisu se pojavile na šalterima pošta 1.juna 1866. godine (kako je to bilo najavljeno). Toga datuma pojavile su se samo novinske marke, poznate pod imenom “Grbuše“, od 1 i 2 pare štampane u Beogradu. Bečko štampanje maraka ušlo je u promet 1. jula 1866. godine.

| pored obuhvatanja celokupnog izdanja “Grbuša” (sva četiri štampanja) i nastojanja da se u izložak uključe objekti iz nekoliko zbirki, nije bilo moguće sastaviti više od 10 vrhunskih izložbenih listova;razume se, bez nepotrebnih ponavljanja banalnog materijala,i razređivanja listova. Rečju, 10 listova se pokazalo kao maksimum - neprobojan zvučni zid.

Činilo se da je samo nešto malo bolja situacija sa Bečkim štampanjem, ali tu je postojala rezervna varijanta da se dodaju i oba Beogradska štampanja, što bi u krajnjem ishodu omogućilo da se sastavi 15 vrhunskih izložbenih listova.

Ipak, tokom ove godine, nabavljeni su izuzetni i jedinstveni primerci iz perioda Kneževine Srbije, posebno Bečkog štampanja, tako da smo u mogućnosti da prikažemo ovaj izložak, reprodukujući samo vrhunske objekte.

Pošto je izložak sastavljen po pravilima tradicionalne filatelije, treba reći da su marke prikazane na površini odšesti po izložbenih listova (na približno 45% raspoložive površine). Na prvom listu prikazane su sve tri vrednosti kao neupotrebljene, pojedinačno upotrebljene i u parovima na isečcima sa žigom HATIJIAREHO. Na jednom izložbenom listu prikazana je samo marka od 10 para, u četiri nijanse Žute boje kao i sve varijante poništavanja: ravnim, okruglim i elipsastim žigovima kao i ručno poništavanje. Takođe su prikazana i tri para ove vrednosti na isečcima sa ravnim, okruglim i ručnim poništavanjem (ukupni ekvivalent od 3 lista) (sl. 1-4).

! Radje prvi put štampan u katalogu “Srbijafila XIII". Zbog interesovanja filatelistai nemogućnosti da svi dođu do izložbenog kataloga, redakcija je odlučila da ovaj ijoš dva studijska rada štampa u broju 256 i narednim brojevima.