Филателиста

44 |Bizviđanja i snimanja, kao i od ofanzivnih dejstava u uništavanju neprijateljske žive sile i materijala, srpska vlada je od francuske zatražila ispomoć u avionima ljudstvu. Zahtevu srpske vlade se izašlo u susreti utokujuna meseca je u Srbiju stiglo pojačanje od 4 aviona sa pilotima i tehničkim osobljem kao i pratećim materijalom.

Dolaskom francuske eskadrile, nad Beogradom i okolinom svakodnevno su leteli avioni. Često u vazduhu francuski piloti su susretali i napadali neprijateljske avione. Tako je 27. maja osoblje fransuskog aviona oborilo austro-ugarski avion koji je bombardovao Kragujevac. Da bi se uspešnije gonili neprijateljski avioni, na predlog komandanta francuske avijacije, postavljene su stalne signalne stanice. Pravljene su od dva platna u vidu strele, dužine 4-5 m ižirine 1 m. Platna su postavljana na izdignutim i vidnim kotama. U širem reonu Srbije postavljeno je oko tridesetak ovakvih stanica. Na ovim signalnim stanicama su praćena kretanja i pojavljivanja neprijateljskog aviona. Strelice su okretane u pravcu primećenog kretanja neprijateljskog aviona, tako da je francuskim pilotima omogućeno lakše gonjenje neprijatelja.

Na Banjičkom aerodromu 27. juna 1915. godine, avioni su poređani za smotru koju je izvršio prestolonaslednik Aleksandar Karađorđević u pratnji ministra Đorđa Genčića i generala Mihaila Živkovića. Raport je podneo komandant eskadrile major Rože Vitra. Posle obavljene smotre prestolonaslednik je leteo kao izviđač sa pilotom, kapetanom Polanom.

Za revnosnu službu, dobro držanje, iskazanu hrabrosti učinjene usluge srpskoj vojsci u borbenim operacijama u toku 1915. godine mnogi francuski oficiri, piloti i drugo osoblje odlikovani su ordenima Karađorđeve zvezde sa mačevima, kao i ordenima Belog orla sa mačevima.

Radi određivanja terena za postavljanje novih signalnih stanica, komandant francuske avijacije major Rože Vitra krajem maja 1915. godine obišao je terene oko Niša, Vranja, Kumanova, Nagoričana i Krive Palanke u južnoj Srbiji.

U toku avgusta 1915. godine grupa od jedanaest srpskih oficira i podoficira završila je obuku za izviđače u francuskim eskadrilama. Nadmoćnost francuske eskadrile nad neprijateljskom trajala je do početka Mekenzijeve ofanzive - kada je Srbija od neprijatelja napadnuta sa tri strane.

Veliku ulogu i doprinos pružila je francuska flotila srpskoj vojsci prilikom povlačenja za Albaniju. Francuski piloti su obavili veliki broj letova u pravcima napada neprijateljskih trupa, kako prema severu i zapadu, tako i prema jugu, u pravcu Niš-Vranje-Kumanovo i obratno. Vrhovnoj komandi su ostavljani podaci o dejstvu i kretanju neprijateljskih jedinica. Ova letenja i izviđanja su bila takoreći svakodnevna sve do 8. novembra 1915. godine.

Na osnovu dobijenih podataka o kretanju neprijateljskih trupa, Vrhovna komanda je određivala pravce povlačenja srpske vojske. Sa povlačenjem srpske vojske francuska eskadrila je svakodnevno preletala nastupajuće neprijateljske trupe ito pod kišom kuršuma iz raznih oružja i oruđa. Piloti su sa neizmernom hrabrošću junački obavljali izuzetno teške zadatke za srpsku vojsku. Avioni piloti su noćivali na otvorenom polju po vetru i kiši. Avioni i materijal zbog neprekidne upotrebe i lošeg održavanja su propadali, a piloti su sa ogromnim rizikom obavljali letenja. Sa povlačenjem srpske vojske kroz bespuća i vrleti hrabro se povlačilo i prateće osoblje francuske eskadrile u Srbiji. Eskadrila je u Skadar stigla 13. decembra i posle odmora od dve nedelje odred francuske eskadrile je krenuo za Sv. Jovan Medovski gde su ukrcani na jednu italijansku lađu i preveženi u luku Bari. Iz Barija su vozom nastavili put za otadžbinu.

Reorganizacijom srpske vojske na Krfu, 1. marta 1916. godine, formiran je Aeroplanski depo i MAeroplanska eskadra. Eskadra je sa Krfa preseljena na poluostrvo Halkidiki u Mikru 18.juna 1916.godine. Za komandanta eskadrile ponovo je postavljen major Rože Vitra kojije natom položaju ostao