Etnički i demografski razvoj u Jugoslaviji od 1921. do 1991. godine : sveska I

1948. godine kao Srbi izjasnilo zaokrugljeno 7.000,1953. ima ih 14.000,1961. opet 14.000 Srba, dabi ihbilo 1971. godine4o.ooo,dabt zatimtajbroj spao 1981. godine nasamo 19,000. Jugoslovenska narodnost nije nikada bila zvanično priznata, ali je od 1961, godine praktičnopostojiala "etničkagrupa"; Jugosloveni. Poglednapopis 1961. godineneđvosmisleno pokazuje đa se medju Jugoslovenima nalazi veliki broj muslimana, naročito u Bosni i Hercegovini. Isto tako može se, sa velikom verovatnoćom, tvrditi da je mnogo manje muslimana medju Jugoslovenimaupopisima 1971. i 1981. godine, iako ihjoš imauprilično velikom broju. S druge strane, mogućeje sa sigumošćupretpostaviti da Srbi čine večinu onih koji su se izjasnili kao Jugosloveni prilikom popisa 1971. i 1981. godine, iako ihje sigumo bilo i medju dmgim nacionalnostima, uprvom redu medju Muslimanima. Bilo je Jugoslovena i medju Hrvatima,aimedjumanjinama. Broj deklarisanih "Jugoslovena" varira mnogo od jednog do dmgog popisa, đmgim rečima, i u ovom slučaju nalazimo se pred nestabilnošću u izjašnjavanju, u prvom redu kod Srba i Muslimana. Broj "Jugoslovena" u Sloveniji, a u tom broju imasigumo i dmgih nacionalnosti, nije bio veliki u popisima iz 1961. i 1971; 3.000 i 7.000. Ali u popisu iz 1981. godine broj Jugoslovena u Sloveniji se popeo na 26.000, gde verovatno izvestan broj pada na Slovence, ali ih još verovatnije ima više kod "gostujućih radnika" iz "južnih republika". Dalje, treba spomenuti izjašnjavanje Vlalia i Roma (Cigana). Popisi pod Dmgom Jugoslavijom beleže vclike skokove na dole i na gore za te narodnosti. Na popisu 1948. godine nalazimodaje bilo uUžoj Stbiji 93.000 Vlaha Pet godina docnije ima ih samo 28.000, a 1961. čak samo 1.000. Očevidno je da se sve veći broj Vlaha izjašnjava kao Srbi. Po popisu 1953. godine (9), jedini popis uJugoslaviji koji nam daje i podatke po nacionalnosti i matemjemjcziku, od 209.636 lica kojima je matemji jezik vlaški, bilo je 169.726 koji su se osećali Srbima, a samo oko 37.000 koji su se izjasnili Vlasima (10). Nemanikakvih indikacija da je bilo pritiskanad Vlasima da bi se izjašnjavali kao Srbi. Prebi se moglo tvrditi da su vlasti, odnosno srpski komunisti, ohrabrivljali manjine, da su u ime intomacionalizmasapravomiline. sledcćikomintemskedirektivevodilipolitikuborheprotiv "srpske hegemonije". Prema tome, mogli bismo protumačiti vel iko smanj enj e broj a Vlalia kao prirodnupojavujedne etničke gmpečijaje nacionalna svest, ukoliko je nje bilo, bila naniskom nivou, Sto je doprinelo jcđnoj bnzoj i lakoj asimilaciji. Mogli bismo tako protumačiti faktično iščezavanje Vlaha kod popisa 1961. godine, kada ih je bilo samo oko 1.000. Ali kako onda objasniti da se broj Vlaha u poslednje vreme ponovo povećava: 1971. godine 15.000 a 1981. čak 26.000, dabipopopisu 1991. godineugranicamadanaŠnjeSavezneßepublikeJugoslavije (Srbija i Cma Gora) taj broj bio 17.810? Da su Vlasi jedna kompaktna i stabilna etnička grupa, njihov bi broj dostigao 1981. gođine izmedju 120.000 i 130.000 a ne samo 26.000. A da ove brojeve i ne uporedjujemo sa brojem Vlaha 1931. godine kada ih je bilo oko 149.000 samo u Užoj Srbiji, bar onih kojima je vlaški bio matemji jezik. Imamo shčan slučaj u Užoj Srbiji sa Romima (Ciganima), Ako su prva dva popisa Druge JugoslavijepokazalidajebilouUžoj Srbiji33.oooßoma,taj jebroj naglo pao 1961. godine, kao i kod Vlaha, kada se izjasnilo kao Romi samo 3.000 . Al97l.broj se Roma

(9) Popisatanovniitva 1953, knjiga I, Vitalna i etnička obeležja, Konačni rezultati za FNRJ i narodne republike, Savezni zavod za statistiku, Beogiad 1959.

(10) Vidi Tabelc IV, Prilogbroj 51, na strani 306.

XVII

EtNIČKI I DEMOGRAFSKI RAZVOJ U JUGOSLAVUI