JUS standardizacija

pouzdanost i standardizacija u svetu

. Referat na savetovanju "Kakovost in stanđardđdizacija u organizaciji Društva za kvalitet u SR Sloveniji febr.1978 u Portorožu.

Kobe Marjana, dipl. ing.

l. Opšti pojmovi o tehničkoj pouzdano= sti

2. Odredbe o pouzdanosti u standardima nekih industrijski razvijenijih zemaiiyjiaa 3. Rad Medjunarodne elektrotehničke ko= misije na području pouzdanosti

opšti pojmovi o tehničkoj pouzdanosti

Tehnička pouzdanost znači saobraznost dobavljenog proizvoda sa svim definisanim tehničkim specifikacijama proizvVodjača, na primer u pogledu namene, delovanja, materijala i izrade, trajnosti i veka trajanja, saobraznost sa svim posebnim zahtevima za upotrebu, skladištenje i transport itd. Pored svega toga pouzdanost uključuje i ispunjavanje svih obaveznih zahteva koji su, bilo za pojedinu vrstu proizvoda, bilo uopšte za sve industrijske proizvode, propisani zakonima ili obaveznim standardima.

Osnovni zahtev, koji proizvod mora ispuniti, jeste ispunjavanje njegove zadate funkcije u specificiranim uslo=vima upotrebe i to u toku čitavog veka trajanja. Zato upotrebna vrednost proizvođa zavisi i od niza faktora koji utiču na očuvanje kvaliteta proizvoda i time na njegovu trajnost; Jedan od tih faktora je sposobnost odđrŽžavanja i popravki,odnosno obezbedjenje servisa i rezervnih delova, koje treba da obezbedi proizvodjač.

Pri razmatranju pouzdanosti industrijskih proizvođa za trajniju upotrebu razlikujemo popravljive i nepopravljive proizvođe. Kođ nepopravljivih proizvođa, interesuju nas karakteristika proizvođa u vezi sa bezotkaznim radom, kao Što su n.pr. srednji intenzitet otkaza, srednje vreme do otkaza i slično. Kod proizvoda, koji se popravljaju, poređ karakteristike za bezotkazan rad treba uzeti u obzir i niz drugih karakteristika proizvoda,

kao što su mogućnost održavanja i popravljanja, srednje vreme dO prvog otkaza, srednje vreme izmedju dva otkaza, srednje vreme čekanja, srednje vreme za opravku itd., odnosno verovatnoća pouzđanog ponašanja u bilo kom trenutku deklarisanog veka trajanja proizvoda itd. Sa tog aspekta, pouzdanost treba posmatrati u njenom kompleksnijem značenju kao skup većeg broja različitih karakteristika.

U okviru osnovnog zahteva = ispunjava-– nja tražene funkcije proizvoda treba

“da bude bezuslovno obezbedjena sigur-

nost proizvoda u odnosu na čoveka (korisnika, proizvodjača, servisera ili drugo lice, koje je na bilo koji način zavisno od ispravnog delovanja proizvoda), na njegov život i zdravlje, životnu i radnu okolinu, društvena sredstva i ličnu imovinu. Sigurnost je još naročito povezana sa vekom trajanja proizvoda i njegovom pouzđanošću, Jer treba obezbediti, da se sigurnost ne smanjuje ispod minimalno dozvoljenog nivoa u čitavom veku upotrebe. Naročitu pažnju treba posvetiti kritičnim karakteristikama proizvođa i podesnim zahvatima, u svim fazama nasta-·. janja proizvoda i njegove upotrebe i obezbediti takav nerizični period, koji će odgovarati deklarisanom veku trajanja. Uredjaj mora biti pri samoj izradi tako konstruisan, da ne postane opasan u slučaju, ako dodje

do kvara (fail safe principle); za ~. OovO se treba pobrinuti i pri njegovom procesu izrade: dovoljno dimenzioni-

M a u _,_,_,_,_,,_,__,_____·_L___________CO___________ CC A 03