JUS standardizacija

posebne uzanse u prometu robe na malo i zakon o standardizaciji

Koralika Rabrenović, dipl. pravnik

Uzanse (od latinskog usancia - običaj) su kođifikovani poslovni običaji, čiju je kodifikaciju izvršilo ovlašćeno telo.

Skupština Privredne komore Jugoslavije, po ovlašćenju iz člana 17. Zakona o udruživa-– nju organizacija udruženog rađa u opšta udruženja i Privrednu komoru Jugoslavije, donela je POSEBNE UZANSE U PROMETU ROBE NA MALO koje su objavljene u "Službenom listu SFRJ" br. 12/78.

Interesantno je da POSEBNE UZANSE U PROMETU ROBE NA MALO kao dobri poslovni običaji sadv-že i pravila ponašanja koja predstavljaju zakonsku obavezu organizacija udruženog rađa i drugih subjekata koji učestvuju u prometu robe na malo. Kako se neke od ovih uzansi odnose i na materiju koja Je uredjena saveznim Zakonom o standardizaciji ("Službeni list SFRJ", br. 38/77), u praksi se postavilo pitanje kako ove u-– zanse treba razumeti, odnosno kako ih treba primeniti u praksi.

Pre svega treba ukazati na činjenicu da iz prirođe uzansi kao utvrdjenih dobrih poslovnih običaja i pravila koja se primenjuju voljom stranaka proizlazi da one ne mogu da buđu kogentne, kao i da ne mogu da budu u suprotnosti sa kogentnim propisima. Shodno tome uzansa se neće primeniti ako je u suprotnosti sa prinudnim propisom.

“

Članom 52. Zakona o stanđardizaciji odredjeno je da se propisom direktora Saveznog zavoda za standardizaciju, zavisno od vrste i prirođe proizvoda, ođredjuju proizvodi koji se mogu stavljati u promet samo ako su snabdeveni garantnim listom, tehničkim uputstvom i spiskom ovlašćenih servisa, kao i najmanjim trajanjem garantnog roka za te proizvode. To znači da garantnim listom, tehničkim uputstvom i spiskom ovlašćenih servisa koji kupcu mogu pružati usluge rađi otklanjanja mana proizvoda i njegovog održavanja, moraju

u prometu biti snabdeveni samo oni proi?vodi koji su odredjeni Naredbom o odredjivanju proizvođa koji se mogu stavljati u promet samo ako su snabdeveni garantnim listom, tehničkim uputstvom i spisom ovlašćenih servisa i o naJmanjem tra"anju garantnog roka za te proizvode ("Službeni list SFRJ" br. 5,78). Ostali proizvodi koji spadaju u kategoriju "industrij-

skih proizvoda trajnije upotrebe" mogu ali ne moraju u prometu biti snabđeveni tim ispravama.

Prema Zakonu o standardizaciji atest je isprava koju izdaje Savezni zavod za standđarđizaciju ili od njega ovlašćena organizacija, na osnovu izveštaja o ispitivanju i rezultata ispitivanja proizvoda, kojom se potvrdjuje đa je proizvod na propisani način ispitan i da ispunjava propisane us-– love i zahteve. Ovom ispravomr moraju u prometu biti snabdeveni samo oni proizvodi za koje je to odredjeno propisom direktora Saveznog zavoda za stanđarđdizaciju, a takav se propis može doneti samo sto bo: 'Zah:= teva obezbedjenje tehničke i konstruktivne sigurnosti u proizvodnji, izgradnji i upotrebi proizvoda ili pri izvodjenju radova, rađi bezbednosti zaštite života i zdravlja 1Judđdi, društvenih sredstava i imovine gradjana, ako to zahtevaju interesi narodne odbrane ili radi proveravanja propisanih karakteristika kvaliteta proizvođa. Tim propisom se, ujedno, utvrdjuje koje od propisanih karakteristika kvaliteta proizvođa podležu atestiranju, pa se atest kao isprava odnosi samo na te karakteristike a ne i na ostale karakteristike proizvoda odredjene propisom o jugoslovenskom standardu, tehničkim normativima ili normama kvaliteta, za takav proizvod. Atest iz člana 54-57. Zakona o standardizaciji je isprava o kvalitetu proizvoda u širem smislu, nego Je to isprava kojom se na OSnOVU ispitivanja potvrdjuje da proizvod ima propisane karakteristike koje su od značaja za bezbednost, zaštitu života i zdravlja ljudi, društvenih sredstava i imovine agradjana, i slično.

Polazeći od ovakvog karaktera atesta, lako je zaključiti da će samo ograničeni broj proizvođa namenjenih tzv. "širokoj potrošnji" biti podvrgnut atestiranju, i to u pogledu onih karakteristika koje su od značaja za bezbednost i zaštitu, ili ako je potrebno obezbediti krupne ekonomske interese šire zajednice.

Do sada takvi propisi nisu doneti, pa nema ni obaveze snabdevanja ovih proizvoda u prometu atestom u smislu Zakona o standđardizaciji. 187