JUS standardizacija

456

roskopski malih do 1 metar visokih. Tvrdđoća im je 3 a zapreminska masa 20807. dG 2,8 g/cm?.”

Postoje i obojene forme sa malim primesama gvoždja, mangana ili kobaltovih jedinjenja. Krečnjaci i mermeri su najčešće sastavljeni od manje više finih kalcitskih kristalića.

Super kalcit (Islandski super kalcit) je naročita vrsta čistog providnog romboedarskog kalcita, koji se najčešće nalazi na Islandu i koristi se za Optičke instrumente (polarizacioni mikroskop). ı –

Aragonit je vrlo nepostojan mineral i zbog toga nije u prirođi formiran u stenama. Tvrđoća mu je 3,5đo4 a zapreminska masa 2,93 g/cm3.

Mermer je bela, prilično čista kalcijum

karbonatna stena koja se sastoji iz gru-

bih kalcitskih kristalića koji nisu orijentisani, a nastao je kao prođukt preobražaja karbonatne stene usled delovanja termalne energije ili zajedničkim delo-

vanjem termalne energije i pritiska.

Izrazito hemijski čist varijetet kalcitskih mermera sa preko 98% CaCOj su đeloVi stenske mase mermera Venčaca kod Arandjelovca, a najpoznatiji kalcitski mermeri u svetu su mermeri Karare u Italiji, -

U mermerima se kao sporedni minerali sreću brojni minerali prvenstveno silikatnog karaktera.

Krečnjaci su vrlo rasprostranjena grupa seđimentnih stena i to u raznim bojama , oblicima i stepenima čistoće.

Pojavljuju se u bancima i kao masivni krečnjaci. Poneki krečnjaci (bela Jura) izgleđaju skoro sasvim beli.

Krečnjaci su uglavnom nastali u vodenoj sredini a sasvim ograničeno na kopnu.

Najčistiji krečnjaci nastali su u plitkovodnim sređinama, gde je vođa mirna a morsko dno se sporo ali neprestano' spušta. Prema klasifikaciji Floka imamo tri kategorije krečnjaka i to:

- alohemijske krečnjačke stene, u koje spadaju i intraklastične solitne, biogene i peletske stene.

– ortohemijske krečnjačke stene, izgradjene od mikrokristalastog kalcita, nastale taloženjem u uslovima mirne vođe.

-– autohtone krečnjačke stene (bioliti), nastale direktnim izdvajanjem CaCO,, iz morske vođe organogenim putem to jest akumulacijom skeletnih ostataka organizama. Međju ovom vrstom krečnjaka za koju se može reći. da je najrasprostranjenija, najznačajniji su sprudni krečnjaci izradjeni od algi, korala, foraminifera i manjih količi-

ina sundjera i briozija;

6. Kređe su beli krečnjaci, nastali u vremenskom periođu kređa, izgradjeni pretežno ođ ljuštura forominifera, numulita i drugih živih bića, obezbedjene su za razliku od krečnjaka, i zbog toga se upotrebljavaju kao kređa. Ovakve kredđe su veoma rasprostranjene u velikim količinama oko Rigena, Finena, Severnoj PFPrancuskoj i drugim mestima.

Vredno je takođje spomenuti travertin, i bigar, mermerni oniks, stalaktite i stalagmite, krečnjački tuf i dr.

Od svih naveđenih karbonatnih stena, s obzirom. na fizička svojstva, čistoću i oblik pojavljivanja, ekonomski značaj imaju različiti varijeteti krečnjaka, vecma beli mermeri i kređa kao jeđan varijetet krečnjaka.

Na osnovu sistematskih istraživanja, koja se vrše u raznim zemljama, došlo se do saznanja da kalcijum karbonatna punila najviše odgovaraju opštim zahtevima koji se postavljaju u različitim primenama.

Pozitivne karakteristike kalcijum karbonatnih punila ispoljavaju se u sledećem: malo vlastite boje, često vrlo visoka be= lina, niska zapreminska masa, znatna otpornost na vremenske prilike, inertnost u odnosu na mnoga veziva, vrlo đobra podnošljivost drugih pigmenata, nisko upijanje ulja, odlično kvašenje, dobro dispergovanje i širok dijapazon veličine čestica, niska abrazivnost i slaba alkaličnost.

Kalcijum karbonatna punila mogu đa se proizvođe od prirodđnih kalcijum karbonatnih stena, a takodje se mogu proizvoditi od precipitiranog kalcijum karbonata (iz kalcijum karbonatnih čestica koje se đobijaju putem hemijskog odvajanja). Mađa prirodna i precipitirana punila imaju zajednički hemijski sastav, odnosno CaCO ı Ona se ipak značajno medjusobno razliMuju u pogledu kristalne strukture čistoće, oblika čestica itd. Da bi se izbegle žamene, mnoge nacionalne organizacije za stanđarđizaciju, a takodje i medjunarodna organizacija za standardizaciju utvrđjuju pojam kalcita, kredđe i precipitiranog kalcijum karbonata. Stepen usitnjavanja kalcijum karbonatnih punila zavisi ođ oblasti primene i kreće se u vrlo širokom dijapazonu, ali najčešće od 1 — 200 Zum.

U poslednje vreme čine se u nas vrlo veliki napori u cilju savlađavanja osnovnog problema prilikom proizvođnje prirodnih kalcijum karbonatnih punila, usitnjavanja ispod 20 Jam, odnosno 10 Am.

U svetu su poznati proizvodi kalcijum karbonatnih punila čije su čestice veličine i

ispod 1 Nm.

mm RR u O O M U