Naša stvarnost

POJAM ZAJEDNICE U ŽIVOJ PRIRODI 13%

votinjskih, pri čemu ie svaka od tih vrsta ponaosob zastupliena odredjenim brojem jedinki. U ovakvom jednom složenom živom sistemu, sve je uzročno povezano medi sobom: broi vrsta zastupljenih u zajednici, broji jedinki svake vrste, veličina naseljenog prostora i životni uslovi ostvareni u njemu. Takve odlike ima naselje jedne šume, jedne livade, jednog jezera ili bare, jedne pećine ili tresave napr., i svako od njih pretstavlja jednu odredienu životnu zajednicu. Svakako da će naselje šumske zajednice napr. biti i po sastavu i po gustini različito od naselja jedne bare, kao što je različit i prostor njime ispunjen; ali je kvalitativni i kvantitativni sastav naselja sasvim odredjen za svaku od tih zajednica.

Izvesni biolozi, osobito botaničari, skloni su da pod zajednicom u živoj prirodi shvate kompleks bilinih vrsta koje naseliavaju jedan odredjeni deo životnog prostora, uzimajući pritom životinjske organizme samo kao spoljašnje faktore biljaka. Ali je to očevidna zabluda i nerealno gledanje na odnose u živoj prirodi. Uzajamni odnosi zavisnosti koji vezuju bilike i životinje isključuju mogućnost egzistencije nezavisnih biljnih zajednica. Otuda životne zajednice nužno moraju obuhvatiti i biline i životinjske organizme, ne isključujući ni samog čoveka.

Malo je ideja koje su za kratko vreme izvršile tako plodan uticaj u nauci o životu kao ideja o životnim zajednicama. Bez nje, bilo bi nemoguće shvatiti i objasniti osnove na kojima počiva održavanje i jedinstvo žiVog sveta. Bez nje, čitav niz složenih pojava koje se odnose na gustinu populacije pojedinih organskih vrsta i njene promene, na promene u izgledu i sastavu Živog sveta jednog kraja, na teške periodične katastrofe koje povremeno izazivaju insekti, glodari i druga živa bića u ljudskoj privredi, najzad i na sam položaj čoveka u prirodi, — bile bi nerazumljive ili u nammanju ruku nepotpuno objašnjene. Bez pojma životne zajednice, ispitivanje odnosa u Živom svetu bilo bi svedeno na ono što se označava nepreciznim izrazom „život životinja” ili „život biliaka”, i što se pretežno odnosi na specifične odlike načina života pojedinih vrsta živih bića, a samo malim delom na realne odnose kojima su pojedinačne vrste vezane za ostalu živu i neživu prirodu. Odnos čovekov prema ostalom živom. svetu bio bi sveden samo na neodredjene pojmove „štetnog” i „korisnog”. Tek sa pojmom zajednice bilo je moguće doći do značainog zaključka da su živa bića u krajnjoj liniji samo delovi okoline u kojoj su, živi sistemi mnogostruko vezani medi sobom kao i sa ostalim fizičkim i hemiskim sistemima pored njih.

= -_ Životne zajednice imaju svoju odredjenu strukturu, neobično složenu i još nedovolino ispitanu. Struktura se ne ogleda samo u tome što je zajednica odredjena kombinacija većeg ili manjeg broja organskih vrsta, što su pojedine vrste za po-