Naša stvarnost

| } | o at S | 3 | + |

48 NAŠA STVARNOST

ovaj uži muzički idealizam — „verovalo u dogme o harmonijskom tonskom sistemu, i svaki drugi zvuk koji mu se nije mogao prilagoditi, bio je odbačen. Slobodno ispitivanje muzičara stvaralaca i traženje totalne istine i zakonitosti koja se sadrži u tonskom materijalu — bilo je okarakterisano, a još i sad je — kao prekršaj „utvrdjenih muzičkih zakona”. „iIzdvojiti jedan zvučni pojam (trozvuk), lišiti ga organske Veze i izgraditi iz njega na osnovu formalnog impulsa kvinte i tercć dogmatsku i šablonsku teoriju o t.zv. „harmonijskom” tonskom sistemu i konačno ioš, nazvati ga „prirodnim sistemom”, to je gest koji je prouzrokovalo ograničeno poznavanje uslova i OTganizacije tonskog materijala”. (A. Haba: „O psihologiji stvaranja”). Konsekvenca muzičkog idealizma nije dakle samo odricanie društvene uloge muzičke umetnosti, već je istovremeno negacija muzičkog razvoja. Pored toga što je u oprečnosti sa samim sobom, muzički idealizam je i istoriski neodrživ — on je dakle svoja sopstvena integralna negacija.

Ali pored ovih dveju osnovnih vrsta muzičkih idealista, postoji još jedna (ireća) sekta muzičkih idealista, koja usvaja na činjenicama zasnovano gledište o nesposobnosti izražajnog muzičkog materijala da — bez pomoći sa strane — emituje vanmuzičku sadržinu, i učini ie opšte shvatljivom, — samo iz toga izvlači pogrešan zaključak: da usled specijalnog karaktera svojih izražajnih sretstava muzika uopšte nije u stanju da deluje sadržajno — već samo formalno— na ljude (neoklasičari — Hindemith).

Sva ova idealistička gledišta zasnivaju se na nerazlikovanju izražajnog sretstva muzike od muzičke umetnosti.

Klasičari, ukoliko odriču potrebu traženja vanmuzičke svrhe u umetnosti, proglašavaju izražajna sretstva muzike apstraktno bez veze sa njihovim efektom — kao isključivu sadržinu muzičke umetnosti;

Bečki konstruktivisti, koji izričito negiraju svaku vanmuzički svrhu umetnosti priznaju „eo ipso” istu formulaciju;

Neoromantičari, za koje su izražajna sretstva no· sioci striktne društvene sadržine, izričito uzakonjuju njihovu identifikaciju;

Neoklasičari, koji odriču sadržaino (u vanmuzičkom smislu) delovanje muzike — proglašuiu muzičku formu t.j. izražajna sretstva — jedinom sadržinom muzičke umetnosti.

A nerazlikovanjie umetnosti od umetničkog dela (izražajnog materijala umetnosti) „prouzrokovalo je fetišizam umetnosti, koji je onemogućio pravo naučno razrešenje problema umetnosti i razvoj estetike kao nauke” — jer je, na tim temeljima zasnovanoi nauci o umetnosti osujetio: