Naša stvarnost

IDEALIZAM I MATERIJALIZAM U MUZICI 51

stičke zakonitosti tonskog materijala na jednoj strani a fiziološko-sociološkog determinizma čovekovog primania te zakonitosti na drugoj, — muzička ideologija, dakle, koja muzička izražajna sretstva iz vrednosti po sebi pretvara u vredonsti za nas — inkarnirana je u nazivu primenjena muzika.

Primenjena muzika je dakle umetnosni vid filozofskog materijalizma, ona ie nosilac muzičkog materijalizma. Primenjena muzika kao ideologija ne polazi od antinomije:

a) muzička izražajna sretstva u stanju su emitovati striktnu društvenu

sadržinu koja je kompozitora inspirisala;

b) muzička izražajna sretstva nisu u stanju emitovati striktnu dru-

štvenu sadržinu (bez pomoći sa strahe).

Sama ta antimonija kako u potpunosti, tako i alternativno uzeta, kao polazna tačka predstavlja hipotezu. Osnovna razlika izmedju apsolutne i primenjene muzike (kao i izmediu idealizma i materijalizma) je baš u tome što je prva hipotetična i dogmatska a druga istoriska i eksperimentalna — dakle naučna. Primenjena muzika dakle ne polazi ni sa kakvim teoriskim predubedjenjem. Ona se neposredno obraća činjenicama ti. istoriji.

Istorija muzike, medjutim, pokazuje da je svako razdoblje imalo svoje shvatanje muzike iz koga je proizilazila odgovarajuća interpretacija odnosa izmedju muzike i čoveka odnosno društva.

Još za vreme vavilonskog ropstva Jevreja, primećen je poseban značaj koji je muzika odigrala podižući duh zarobljenika, obnavljajući njihove nade na oslobodienje i pojačavajući njihovu otpornost prema ugnjetačima.

· Drugi odlomak istorije — pojava hrišćanstva — pokazuje takodje muziku u karakterističnoj svetlosti: „iz Engleske se širilo hrišćanstvo u Nemačku i već Sv. Bonifacije (VII vek) osnovao je pevačke škole pored biskupskih sedišta, manastira. Ali presudno za pobedu rimske liturgije i pevanja bilo je vreme Karolinga. Pipin, a naročito Karlo Veliki (7492—814), video je u jedinstvu obreda moćno sretstvo kulturnog i političkog stapanja njegove razgranate države” (Gracian Černušak: Istorija muzike).

Značaino ie pored toga, da je muzika u prvih deset vekova razvoja hrišćanske crkve bila negovana naipretežnije u hramovima i manastirima, da je njen napredak — iako vrlo planski organizovan — poticao iz anonimnih izvora (s retkim izuzetcima) što se da objasniti time da se nije radilo o potrebama autonomno muzičkim već o praktično društvenim. A tu društvenu stranu muzičkog delovanja još više potvrdjuju sledeće etape muzičkog razvoja: u prvom redu Krstaški ratovi sa svojim ubojnim pesmama („In Gottes Namen fahren wir”); — Zatim riterska umetnost (Trubaduri, Truveri — kasnije Minnesingeri i Meistersingeri); pa onda u vezi sa pobedom kraljevstva nad papstvom (a kao posledica emancipacije novih trgo-