Nova Evropa

koja je i došla s austrijskim zarobljenicima, pa је onda, na nesreću, zahvatila i celo naše stanovništvo, i samu vojsku na frontu, Po popisu, koji je izvršen u toku meseca marta i aprila, broj zarobljenika je spao na 34.000 ljudi, Osim njih, bilo je još 734 oficira, sviju činova, lekara i sveštenika,

Po novoj uredbi, glavna zarobljenička komanda sa štabom i odredom zarobljenih oficira bila je u Nišu (u goričkoj kasarni) i to kao administrativni organ II stepena; a ostali zarobljenici formirani su u 10 odreda, i to prema divizijskim teritorijama, čije su nazive i dobili, kao na primer: moravski, kosovski, vardarski zarobljenički odred, i t, d, Bregalnički i bitoljski bili su najslabiji po jačini. Kako su se u njima pojavljivala begstva zbog blizine bugarske i grčke granice, oni su ubrzo sasvim ukinuti,

Kada su preduzeti radovi na pruzi Niš-Knjaževac, osnovan je i 12. odred — gdramadski —, čija je jačina, pred odstupanje, dostigla visinu od 14,000 ljudi. Zarobljenici su i inače upotrebljavani na raznovrsne radove u pozaditi, kao bolničari po bolnicama, po željezničkim i vojnim stanicama, po raznim slagalištima; a stručni radnici radili su i u vojno-tehničkom zavodu u Kragujevcu. U toku 1915 godine, po sporazumu sa glavnim zemljoradničkim savezom, upućen je izVesni broj zarobljenika (oko 800) savezu za obradu seoskih imanja, Ali ovaj posao bio je tek u začetku, jer ga je ubrzo prekinulo odstupanje, Budući da je komanda raspolagala sa malim brojem olicira, i to mahom onima koji su bili bolesni ili ranjeni, nadzor je bio slab, Interesantno je da je, i pored ovako slabog nadzora, bilo vrlo malo begstva, Ali je zato cvetala špijunaža, čiji su konci išli redovno preko Sofije,

Od sviju odreda, najbolje je bio uredjen olfitirski, To je bila prava mala Austro-Ugarska u Nišu! Oficiri se nisu medju sobom slagali, i to je išlo dotle, da je komanda bila prinudjena da im i kujne uredi po narodnostima kojima su pripadali, Kada Je, 11, maja 1915, Ttalija objavila Austro-Ugarskoj rat, umalo nije došlo do tuče i krvi u komandi, zato što su oficiri talijanske narodnosti pobacali svoje kokarde, Više od 40 dvoboja zakazali su oni jedan. drugome, kada se budu vratili u svoju zemlju!

Medju oficirima bila su i dva poslanika na carevinskom veću, od kojih je jedan, doktor Kilbek, i danas poslanik, i kandidat hrišćanskih socijalista za predsednika. austrijske republike, Medju SloVenima. nacijonalno najsvesniji bili su Česi, Srbi i napredni Hrvati, medju koje je, ako se ne varam, onda. spadao i poručnik Hrustić, današnji odbornik opštine grada Zagreba. Česi su imali odličan pevački i gudački hor, Nemci i Madžari svoje pozorište, pod upravom jednog profesijonalnog glumca, poručnika ВАшпа, АП Када je jednoga dana ceo »ansambl« pokušao da pobegne, pozorište je zatvoreno, Inače pokušaja begstva medju oficirima bilo je svega 12, ali sve bezuspešnih, U Nišu, umro je jedan oficir i 2 lekara, a za vreme od-

stupanja kroz Arbaniju samo jedan stari kapetan (Binder) od srčanog udara.

297