Nova Evropa

jom koja se oslanja na duboke psihološke, socijološke, i etnografske opservacije i zakone, On gleda na naš politički život ne sa stajališta jednog političkog momenta, ili momenfane koristi, nego se pred njegovim očima gube sva akcidencijalija, a iskrsavaju esencijalija političke situacije, u svjetlu bliže ili dalje budućnosti,

Mislimo da nećemo učiniti krivo G, Cvijiću, niti mu imputirati nešto što ne stoji, ako ustvrdimo, da on o današnjoj našoj politici nema ni za dlaku drugo mišljenje do ono što je izrekao godine 1907 (u Kolu Srpskih Sestara, pred blagopokojnim Kraljem Petrom) o srpskoj politici, Mnogi politički ljudi — kaže on — neprekidno se svadjaju, u cijelom njihovu radu prevladjuju lični motivi, kadšto i prostačka taština; oni motre jedan na drugoga, i često su u stanju iznijeti iedan o drugome i najnevjerojatnije infamije, U svemu tome ima, kaže, mnogo pakosti, zlobe, i mržnje, To je G. Cvijić obilježio »političkom ciganijom«, Ali i nakon tako loše cenzure, ipak je u njesa prevladala vjera, da iza svega toga stoji kao glavni motiv ljubav prema zemlji, pa da su i ti ljudi u stvari ipak bolji nego što se oni uzajamno predstavljaju, To je, kaže, patrijotizam poluobrazovanih · polukulturnih ljudi,

Na početku, dakle, a i na kraju političke konfesije G, Cvijića stoji njeBova velika vjera, On vjeruje, prije svega, u jedinstvo паroda, Srbohrvata i Slovenaca, On vjeruje u snagu te ideje, koja će našem narodu pripremiti bolju budućnost, On, štaviše, i prema Bugarskoj ne zauzima negativno stajalište, iako uvidja svu težinu položaja; ali su njemu i Bugari gotovo isti narod sa Srbima, On vjeruje _ u darovitost i sposobnost našeg naroda, i prije svega vjeruje u mladje generacije koje će imati da dovrše započeti posao, Ali vjerujući u narodne vrline, on nipošto ne prešućuje i loših osobina, koje isto fako oštro analizuje kao i dobre, U narodno jedinstvo vjeruje on ne od prevrata, пебо је #о дЧаупабпј пјебоу стедо Котше је davao svagda izražaja, Još prije Rata је često isticao, koja je istorijska uloga Srbije oko ujedinjavanja našeg naroda, i već onda je jasno uvidjao, da postoji konflikt izmedju Srbije, odnosno Južnih Slovena uopće, i Srednje Evrope, i koji su uzroci tome konfliktu, On je već davno pred Rat formulisao glavne poteze njegove, Zapadnoj Evropi potreban je bedem u sjevernom dijelu Balkanskog Poluostrva protiv ekonomsko-političkih težnja Srednje Evrope, i protiv njena prodiranja prema Solunu; tu su ulogu imale primiti na sebe male dunavske države, a naročito Srbija, čiju je sredinu on cijenio da je sposobna za velika nacijonalna djela. Živeći s narodom i u narodu, gledajući njegove napore da se formira jaka nacijonalna svijest osjećajući sve to neposredno, vidio je u srpskom dijelu naroda protagonistu narodnog oslobodjenja, i bio je uvjerenja, da se samo na slobodnoj nacijonalnoj osnovici može stvoriti jugoslovenska kulturna i državna zajednica. On je još prije aneksije Bosne i Hercegovine predvidjao da će Зтћија, ро зуот беобтаја Кот 1 ебпобгаја Кот ројоžaju, moći praviti od svojih pitanja evropska pitanja. U ono uzbudjeno i nervozno doba, kad je cijela Evropa načičkana bajonetima čekala samo zgodu da se pograbi uzajamno za dušu, imao Je G.

8