Nova Evropa

G. J. Zubović dao je nedavno na ovom mestu izraza svom mišljenju, da je »Jedinstvo, pa i samo približenje crkava, u doglednom vremenu, samo iluzija, Jedno je potrebno« — tvrdi on dalje — »da otklonimo verske smutnje jedinstva, da ograničimo, ukoliko je štetan, ulicaj vera na duhove, 1 da ih racijonalizujemo«, Ako bismo hteli da vaspostavimo crkveno jedinstvo, morali bismo prvo ikloniti rascep izmedju Istočne i Zapadne Crkve; ali — kao što se vidi već iz reči G, Zubovića, a i inače je poznato — morali bismo ukloniti i unutrašnji, ialzo ne formalni, rascep izmedju Crkve i inteligčenata u njoj koji iraže racijonalizovanje vere, te koji verskim inditerentizmom i nerelicijoznošću slabe uticaj Crkve, Govorićemo ovde o spoljašnjem rascepu, a kod raspravljanja o crkvenom dogmatskom učenju dodirnućemo 1 unutrašnji rascep,

Nije čudo ako se sumnja u novi pokušaj unije, nakon tolikih bezuspešnih pokušaja od IX veka do danas. Medjutim, posle Svetskog Rata, sasvim je izmenjen položaj Slovena koji se oslobodiše ropstva, te koji u oslobodjenim državama imaju i potpuno versko samoodredjenje, Rim je u Srednjem Veku potčinio sebi zapadne vladare, a i kasnije održavao je on čvrste veze s najmoćnijima medju njima, te je narodima u tim državama bilo teško i gotovo nemoguće emancipovati se od Rima. Nemci, kad su otpali od Pape, morali su voditi Tridesetgodišnji Rat, Husiti su uzalud prolivali krv, a isto tako i irancuski Hugenoti,

Beč mije dopuštao ni katoličkim ni pravoslavnim episkopima u Monarhiji da na svoju ruku opšte s Ruskom Crkvom. 1 зат pozdrav devetstogodišnjice Krštenja Rusa od strane lojalnog Štrosmajera nazvao je car Franjo Josip »činom protiv Monarhije i protiv Vaše Crkve«, Da je veliki hrvatski biskup pokušao na svoju ruku uniju s Ruskom ili Srpskom Crkvom, ma i uz uslov primanja svih katoličkih dogmata, žalosno bi bio svršio, kao i neki pravoslavni episkopi koji su se usudjivali primali iz Rusije crkvene knjige i utvari, O vaseljenskom saboru pravoslavnih crkava nije moglo biti ni govora za više od hiljadu godina, niti se što moglo menjati od izopačenja u Grčkoj Crkvi, i već tim samim bile su pravoslavne crkve osudjene na зфабтитатје,

Pokušaji unije izmedju pravoslavnih vladara i rimske рароcezarije u Srednjem Veku nisu vodili uspehu već zato, što je ona značila i politički potčinjavanje Papi, Naziv »najmiliji sim Petnov« značilo je upravo Papin vazal, i nisu se zanj otimali ni romejskii carevi ni ostali pravoslavni vladari, Zbog toga su pokušaji unije u ono vreme bili više diplomatski trikovi nego izraz ozbiljne težnje za jedinstvom, Kad je Cesar od sina postao

494