Nova Evropa

slednjim godinama svoga života, Pošto je najpre glavno težište naše nacijonalne egzistencije stavljao na ekonomsko polje, on se docnije bacio na čisto političku delatnost, »Pitanje o hlebu, — to je pitanje o samoupravi« — kaže Marković, i politički program ističe na prvo mesto, Od socijalnog reformatora, kakav je bio u počefku svoga javnog rada, on postaje osnivačem jedne čisto političke stranke skoro bez ikakova ekonomskog programa, Socijalist i socijalan radnik pretvara se u demokratu-političara,

Pored svega toga, Svetozar Marković ne prestaje biti prvim čovekom u. našoj istoriji koji je, u čitavu jednom perijodu svoga delovahja, ekonomske brige stavljao u prvi red, koji se zalagao za interese jedne radničke klase koja je tek imala da se stvori, i koji Je pokazao praktičan i moderan izlaz iz ekonomske bede varoških proizvodjača, Njegova iluzija o brzini progresa poticala je od njegove mladosti, i od čistog idealizma koji je ispunjavao ovog plemenitog čoveka, U svojoj želji da naš narod vidi što pre slobodan od zelenaške i birokrafske eksploatacije, Svetozar Marković išao je brže nego što je dopuštalo vreme, Ako i ne možemo u svemu primiti njegov pravac, mi se još i danas zagrevamo njegovim oduševljenjem za a progres, i divimo se njegovoj dubokoj ljubavi za radni” narod, ;

Dr, Dragoljub „Jovanović,

Svetozar Marković, ideolog seljačke klase.

Svojom najezdom na Balkan, Turci su jednim potezom zbrisali srpsku vlastelu, ohu veštačku vizantijsku i mletačku tvorevinu na jugoslovenskom tlu, tako da ubrzo od nje ne osta ni traga, Usled toga, pravne ustanove čisto slovenskog karaktera, zadruga i opština, doživljuju svoju obnovu, Turci nikada misu živeli po selima, te su laka srca dali srpskom narodu opštinsku samoupravu, Zaštićena opštinom i zadrugom, svojom političkom i ekonomskom jedinicom, stpska seljačka klasa postupno se ekonomski pela, tako da je koncem XVIII veka bila na samom vrhuncu svoje ekonomske snage. Preko svojih knezova i obrknezova, seljaci su sami razrezivali porez, sami ga skupljali, i predavali paši u Beograd, Uz opštinsku samoupravu, oni imaju i sudsku, — bar ukoliko se tiče hrišćana, Preko svojih knezova, narod je vršio velik upliv na turske vlasti, fako 1803 godine, na intervenciju knezova Јоvice {iz Knića), Ćire (iz Vrbice), i Milije Vukićevića (iz Svetlića), muselim u Kragujevcu pustio je uhapšenog iKaradjordja.

393