Nova Evropa

бгадјапз!уа u sredovječnom Splitu, Odvjetak stare porodice Pecinić, Која је Казтије primila ime Marulić, pjesnik Marko, čovjek na visini savremene humanističke kulture, slavni pisac filozofskih latimskih djela, čuvenih tada po Evropi, u duši je pravi narodni sim, pravi rodoljub hrvatski, On pjeva ma hrvatskom jeziku veliki epos o ibiblisskoj udovici Juadifti, i u naslovu ovog djela zove svoj jezik izričito hrvatskim, On ostavlja i mnogo drugih djela na hrvatskom jeziku, pokazujući duboku ljubav prema narodu, narodnom jeziku, i starim domaćim običajima. Oko njega se bila okupila i čitava grupa mladih literata, kao Dmine Papalić, Jerolim Martinčić, i drugi, koji su pisali hrvatski, Doba Humamizma i Кепезапзе пазјо је dakle u Splitu već dobramo razvijeno hrvatsko gradjanstvo, i patricijat koji je ma kulturne potbicaje tadanje Italije reagirao pjesničkim djelima i jezikom hrvatskim, Marko Marulić znači dakle literarni rezultat socijalnog procesa kojim se u srednjevjekovnom Splitu izgradjivalo i stvaralo hrvatsko gradjanstvo, i to ne početak procesa, nedo plodni nastavak jedme kulturne tradicije u narodnom duhu, koja se u Splitu začela bila i razviјаја о4 таттеба дођа,

Ali pojava Marka Marulića obilježuje ujedno i doba kad su, uslijed političkog uticaja tudjinske vlasti, proces urbanizacije seljačkog hrvatskoS elementa i stvaranje macijonalnog бтадјапзфуа и зуот dalnjem toku zaustavljeni, i za više vijekova spriječeni, To je učinila Venecija, Dobivši kupoprodajom, sklopljenom sa madžarskim kraljem {1420), u svoje ruke dalmatinske primorske gradove, a medju mjima i Split, Venecija je upotrebila sva moćna sredstva svoje političke vlasti da dađe talijanski pečat javnom životu Splita, kao i ostalim gradovima па Primorju, U tu svrhu ona je vršila maročito Jak ekonomski pritisak na buržoaziju primorskih gradova, koja je, osobito u Splitu, gubitkom municipalne mezavisnosti izgubila i svoje privredno blagostanje, nemogući više ida vodi nezavisnu frgovinu na Sredozemmom ı Jadranskom Moru, Koliko је, трак, 1 nakon čitavog jednog stoljeća mletačke vladavine, macijonalni duh bio u Splitu živ i jak, dokazuje pojava Marka Marulića, — koja pada u početak 16, stoljeća, dok je vladavina Venecije

počela već početkom 15,, — isto kao i fakat, da je, prema svjedočanstvu mletačkih dokumenata, slijepi vojnik ma Trgu pred katedralom — Dioklecijanovim Mauzolejem --, pjevao

pjesmu o Kraljeviću Marku, a da ба je cijeli narod, ol-upljen na trgu, uz Slas pratio, jer je svako u Splitu znao ma izust pjesmu o junačkom sinu kralja Vukašina, Dogodilo se tada u Splitu ono što je istorija pokazala na tolikim druđim mjestima: da je tudjinsko Sospodstvo u zarobljenom marodu zaustavilo njegov prirodni nesamo politički već i socijalni razvoj, Zarobljeni

25