Nova Evropa

а da druga mesta razviju svoju delatnost u drugom pravcu. Jedino na taj način moći ćemo sa uspehom da primimo borbu i sa drugim lukama Jadrana, i da našem pomorskom saobraćaju dademo ono značenje na koje on ima pravo, . :

Dr. Ivo Belin.

Socijalni razvoj Splita.

Nastao u ranom Srednjem Vijeku kao grad male rimske buržoazije, čiji su se ostaci nakon razoremja Salone sklomuli medju zidine Dioklecijanove Palače, Split je u toku vijekova postao gradom hrvatskim, jugoslovenskim, kojemu danas maš nacijonalni elemenat udara pečat i ispunjava život, Istorijski razmak koji leži izmedju ovoga početka i ovakova rezultata, ispunjem je raznovrsnim mijemama sudbime, jednim dugim često ometanim ali nikad neprekinutim procesom kojim je hrvatski elemenat, prisvojivši kulturne tekovine rimske buržoazije, postao gospodarem ovoš starog grada poniklog iz palače rimskog imperatora, Istorijske i socijalne sile radile su kroz vijekove da izrade ovakav rezultat, vrlo zanimljiv i sa nacijonalnog i sa socijalnog gledišta,

Već rano u Srednjem Vijeku, Split je postao terenom na kojem su se dodirivale i ukrštale mesamo dvije rase: r Omanska i slovenska, već i dva vrlo različita socijalna sloja: gradjanstvo i seljaštvo. Ova dva socijalna elementa, živeći kroz vijekove u neposrednoj blizini, vršila su vrlo značajan uticaj jedam na Фгибоба, |е је vrlo rano počela urbanizacija slovenskog seljačkog življa. U doba hrvatske narodne dinastije nalazimo u Splitu, kao i po ostalim

starim gradovima na Primorju, već prve početke hrvatske

buržoazije, koja se onda iz tih prvih početaka, pa kroz 13. i 14. vijek · — za doba nezavisnog života splitskog mumicipija razvila i ojačala, ma način da su u 15. vijeku imena najveće većine dradjana i patricija splitskih bila čisto slovenska, Ta sredovječna hrvatska buržoazija u Splitu dala je dokaza i svoje kulturne sposobnosti. Po svjedočanstvu pjesnika Marulića, imali smo u Splimi u 15. vijeku, a valjda i ranije, pjesnika na narodnom jeziku koje sam Marulić zove »naši stari začinjavalci«. Nije se sačuvalo pismenih spomenika od ovih starih pjesnika, ali sigurno je da je njihov uticaj bio jak i da su omi stvorili književnu tradiciju hrvatsku na koju direktno nadovezuje Marulić sa svojim hrvatskim djelima. Pojava filozofa i pjesnika Marka Marulića, splitskoša patricija, lijepo rasvijetljuje до Којеба se stepena bio razvio proces stvaranja hrvatskog

9

~)