Nova Evropa

ubrzo su bili organski uvučeni u novi život Imperije, te im verovaino nijedna strana fada visoko razvijene vizantijske kulture nije ostala tudja, Vizantijski pisci svedoče, da su Sloveni služili u vizantijskoj vojsci nesamo kao redovi nego i kao oliciri; oni su bili učesnici vizantijskih ekspedicija u Italiju, protiv Gota; u ratu Vizantijaca sa Perzijancima {554) na čelu jednog konjičkog puka bio je Sloven, Sloveni su bili na uglednim položajima centralnih i mesnih vizantijskih administrativnih organa, pa su još i na početku VI veka bili dostojni takmaci u vojničkim veštinama Vizantijaca i na suhu i na moru, Materijalni, tehnički, i kulturni napredak Slovena uoči VI veka imao je, naravno, uticaja na ceo njihov socijalni život, pa je izazvao u slovenskoj sredini pokret koji se sudario sa primitivnim patrijarhalno-plemenskim običajima, Sloveni su ušli u sleru tada na Balkanu dominirajućegš vizantijskog feudalizma, te kada su pri kraju prve polovine VI veka otpočeli snažni upadi naoružanih slovenskih odred4 na vizantijsku teritoriju, to nije više značilo samo početak slovenske kolonizacije Balkana, nego sazrelo socijalno pomicanje, jer Je na ruševinama starog patrijarhalnog i plemenskog života, a u procesu Teudalizacije teritorijalno-plemenske društvenosti, već izrastao bio i ojačao novi socijalni pokret — trgovačko-vojnička klasa, koja je istupila u arenu medjunarodnog političkog života u ulozi alttivnog faktora, kao pretendent na vizantijssko nasledje, naporedo s ostalim varvarima koji su uznemirivali Vizantiju s Istoka i Zapada, Političko raspoloženje ove klase — gde bi se ona javljala, medju Slovenima na vizantijskoj teritoriji, ili u sredini slovenskoj na obalama donjeg Dunava, u neposrednoj blizini Vizantije, — bilo je upereno protiv krupnih trčovačkih centara, Soluna i Carigrada, i ona energija i polet sa kojima su Sloveni jurišali protivu bedema Soluna, kao i tehnička sprema, sve to Sovori ne o nekim slučajnim četničkim odredima i razbojničkim hordama već o politički zreloj i odredjenoj taktici jake i medju Slovenima sazrele nove državotvorne mase, S obzirom па vizantijske prilike onoga vremena, na političku uzrujanost i pometenost koja je graničila anarhijom, te na neprijateljsko raspoloženje i ugroženo stanje na sve strane, držimo da su surovost pri nastupanju i banditstvo, o kojima — povodom dolaska Slovena — govore Prokopije i Jovan Eleski, bili tek neminovni saputnik svakog rata; od toga je većim delom stradalo i trpelo mesno stanovništvo, jer ih vizantijska vlada nije bila kadra savladati, Inače, ove klasne trgovačko-vojničke družine i odredi nadirućih Hrvatiš i Srba bili su za Balkan takoreći cemenat etničke i političke konsolidacije mesnog slovenskog i neslovenskog stanovništva, iz kojeg su docnije ponikle i razvile se prve etničke i političke organizacije, Kad dakle dublje zagledamo i pažljivo pregledamo vizantijske izvore, pa uzmemo

229