Nova Evropa

od više kolektivnih duša, te koja i kao takova — poput svih ljudskih kolektiva — može da gleda s pouzdanjem u budućnost. Čovek sa Save, možda, i ovde lakše i dalje gleda, jer može lakše da uoči sve naše razlike i suproinosti, Tu on odmah vidi i neopravdanost težnja, i nemogućnost pothvatA, onih koji hoće da stvore jedinstvo protiv svega što mu stoji nasuprot, iako su te težnje i ti pothvati ponekad izraz uzvišenog cilja: integralnog Jugoslovenstva, Jer, suprotnosti i razlike sadrže nesamo naše svakovrsne kvalifikacije već i pozitivne strane, Tek u suprotnostima i razlikama vidimo mi pravi značaj našeg vlas{iitog srpskog, hrvatskog, bosanskog, i t. d, duha i mentaliteta, Naš јибоslovenski zajednički život došao je baš u ovom času u fazu potpunog upoznavanja naših suproitnosti; a posledice su toga: da jedni, u cilju da spasu jedinstvo, sami sebe obmanjuju da nema suprotnosti, ili nastoje da ih nasilno otklone i uguše, dok drugi padaju u krajnosti i viču: raskid zajednice u potpunosti, Prarilmo Je, naprotiv, da područja na kojima vladaju glavne razlike i razne ideologije što bolje grupišemo u teritorijalne орвзебе 1 načinimo od njih državno- odnosno administrativno-pravne jedinice zajedničke državne celine, Na današnjem stepenu naše prosvećenosti, i Hrvat i Srbin, koji još nije studijem i razmišljanjem postigao filozofski stav 1 pogled na život, ako odbaci od sebe svu tradiciju, ostao bi poludivljak, varvarm novog doba, Naše jedinstvo može bili samo harmonija naših suprotnosti i razlika; njihovim otklanjanjem naše bi jedinstvo bilo zajednica novih varvar, Naš glavni zajednički životni osnov može zasad ležati samo u opšteljudskom, čovečanskom, Mi treba da podjemo od čoveka, od osnovne strukture ljudske duše, neodbacujući pritom svoje ideologije i stečene vrednosti ma kojima počiva život naroda i pojedinaca, Tek od opšteljudskog polazeći, mi ćemo osetiti jednu osnovnu zajedničku jugoslovensku boju, — opšteljudska uša odjeknuće na jugoslovenske zvuke, Jedinstvena duša Јибозјоуепојуа зЕуагабе о4 зеђе Аићоупи себац u svim našim različitostima, suprotnostima, i promenama; i tada će suprotnosti jedna drugu nadopunjavati u Dozitivnom pravcu, kvalitikacije će se pojačavati, postići će se harmonija suprotnosti, drugim rečima: harmonija zajedničkog života, Sava teče, i pored jake duhovne granice ostavlja još i brazdu fizičko-geografske granice. Ali, Sava ima ušće, i tamo je nestaje, Ušće je tačka njema sjedinjavanja sa drugom rekom, a time ujedno i tačka fizičkog spajanja obih njenih obala, Već samo ušće privlači, Da li ova tačka fizičkog spajanja rek4 i obala ne daje materijalni osnov da ona postane i tačka ujedinjenja duhovnih granic4, dveju ideologija? Uistini, na ušću Save u Dunav, duž obih obala rek4, pruža se položaj za razvitak jednog grada kao iz mita, — grada koji

хан

285