Opuscules et fragments inédits de Leibniz : extraits des manuscrits de la Bibliothèque royale de Hanovre

= ?

un

DIVISION DE LA PHILOSOPHIE 52

rerum mnaturas, practica exponit rerum usus ad obtinendum bonum malumque evitandum. Ita fit ut eadem bis occurrere possint, tum ratione suæ causæ efficientis in priore parte, tum ratione finalis in posteriore; << sed alterutro loco tantum innuendo seu remissive !. >

Philosophia Theoretica duplex est, Rationalis et Experimentalis, sub qua comprehendo et Mixtam.

Philosophia Theoretica rationalis [duplex est] agit de [Affectionibus] [adjunctis] prædicatis et de substantiis seu subjectis. Doctrina de adjunctis est de Qualitatibus, Quantitatibus et Actionibus. Nempe pars una continet veritates necessitatis logicæ, altera veritates necessitatis Physicæ. Priorum contrarium est absurdum; posteriorum contrarium est inconveniens. Philosophia theoretica rationalis necessitatis logicæ [continet veritates vel ortas ex solo principio contradictionis, vel ortas etiam ex principio reddendæ rationis] continet doctrinam Formarum seu de Qualitate, et doctrinam Magnitudinum seu de Quantitate *.

Doctrina Formarum continet Logicam et Combinatoriam.

Doctrina Magnitudinum est Mathesis, estque de Discreto et de Continuo. De Discreto, seu Numero agit Logistica, estque duplex : de numero certo Arithmetica, de incerto Speciosa.

De Continuo dupliciter agitur ex principio positionis, quod totum æquivaleat partibus : et est Scientia Finiti; et ex principio Transitionis, seu Lege continuitatis, et prodit Scientia infiniti.

| Utraque duplex est, Scientia situs seu Geometria, et Scientia [Temporis et situs [Motus seu temporis| seu Phoronomica] vestigiorum seu phoranomica, nempe situs et mutationis. >

Geometria duplex est, una quæ utitur solo principio congruentiæ, altera quæ utitur et principio similitudinis.

Phoranomica duplex est, una sine consideratione temporis, qualis est tornatoria; altera quæ involvit tempus, ut quæ tractat de Motu accelerato et similibus. Et quidem componit motus tum quasi geometrice, tum

1. Cette indication pratique montre que ce morceau est un plan d'Encyclopédie. On sait d'ailleurs que l'Encyclopédie devait être composée suivant une double méthode, synthétique ou théorique, et analytique ou pratique. (Cf. Nouveaux Essais, IV, xxr.) V. La Logique de Leibniz, ch. V, &K 7 et 23.

2. Cf. Paic., VII, B, vr, 9 (Elementa nova Matheseos universalis).

Puaiz., VIII, 56.

56 verso.