Анали Правног факултета у Београду

469

НЕКА ПИТАН.А НАДЛЕЖНОСТИ ИЗБРАНО! СУДА

неке арбитражне клаузуле, или сам тужилац изјављује да она не постоји и нуди другој страни њено закључење, или je клаузулом на коју се он позива предвиђена, сасвим несумњиво, надлежност другог избраног суда. Y тим случајевима секретариат, пошто поменути рок безуспешно протекне или тужени изрично одбије да прихвати надлежност, обавештава тужиоца да арбитражном поступку нема места и правка ствар се не износи пред председнишхво. Y другим случајевима, па и кад je постојање клаузуле сумњиво, чл. 13. се не примењује и тужба се доставлю на одговор. 17. Из наведеног чл. 12. Правилника проистиче да се председништво не бави оном правном ствари у којој тужени свој приговор ненадлежности заснива на непуноважности клаузуле, не оспоравајући да она одиста предвиЁа надлежност арбитраже^). Питањем пуноважности бави се само проширено веће. (Изузетак je прописан у чл. 14.) По наведеној одредби, председништво утврђује „да ли арбитражна клаузула матер ијално постоји”. Y Правилнику није речено шта треба разумети под овим термином, који je преузет из Правилника Међународне трговинске коморе. Мислимо да клаузула материјално постоји ако je надлежност Арбитраже за покренути спор предвиђена текстом уговора из којег тужилац ту надлежност изводи. При томе се Председништво ограничава на тај текст, не упуштајући се у извођење евенгуалних туженикових доказа о непостојању клаузуле, без обзира кслико ти докази могу prima -facie бнти убедљиви( 8 ). Случај у коме тужени тврди да не постоји никаква арбитражна клаузула није лако замислити, просто зато што таква правна ствар треба да буде ликвидирана: од стране секретариата по чл. 13, тако да се не износи пред председништво. Оспоравгње постојања арбитражне клаузуле састоји се најчешће у томе што тужени тврди да из текста клаузуле на који се тужилац позива, онако како тај текст гласи, не проистиче надлежност Арбитраже. Битно je да до одговора на питање постојања клаузуле председништво долази тумачењем текста клаузуле, а не изводи у том цил>у доказе, нити расправлю са странкама. 18. Аал>и ток поступка зависи од става председништва. Ако оно утврди материјално постојање клаузуле, правна ствар прелази у надлежност већа. Ово није везано ставом председништва да клаузула постоји. Ако се веће с тим ставом не слаже, онда оно у проширеном саставу одлучује о надлежности. Утврђење од стране председништва да клаузула материјално постоји има, дакле, карактер једне привремене одлуке. Правилник не садржи одредбу за случај да одговор председништва буде одречан, али из ст. 2, чл. 12. треба извести закључак да се поступай обуставља, и правна ствар се не износи пред веће. 19. Кад je реч о испитивању да ли клаузула постоји, треба се с неколико речи осврнути на случај у коме тужилац тврди да je клаузула

(7) Редактори Правилыика о Спољнотрговинској арбитражи одступили су овде од Правилника Међународне трговинске коморе у Паризу, који прописује да арбитража, пре него што правна ствар буде упућена арбитрима, утврђује не само постојање него и пуноважност к.\аузуле, ако je један или други кедостатак иста кнут приговором (чл. 13, ст. 3).

(8) Тужени je, на пример, могао да уз одговор на тужбу поднесе писма из којих проистиче да су огранке споразумно раскинула клаузулу.