Гледишта

tičku teoriju samoregulacije sistema (a kojima nismo ovde govorili), teoriju koja objašnjava ove fenomene bez korišćenja metafizičkih konstrukcija. Imajući sve ovo u vidu, knjdga O. Langea daje opštu teoriju sistema, bez pretenzija da razmatra ekonomski ili neki drugi sistem. Stoga izložena metodologija, po našem mišljenju, ima opšti karakter. Međutim, ako se za predmet analize uzme ponašanje određenog sistema, sigumo je da će on zahtevati i odgovarajuće metcde istraživanja. Na kraju, smatramo da bi ova studija, s obzirom na izneto, koja je do sada prevedena na mnoge jezike, morala naoi mesto u programu izdavačke delatnosti i neke naše izdavačke kuće.

radojica savković

PROBLEMI PLANIRANJA U ZEMLJAMA U RAZVOJU*

Poslednjih dvadeset godina, iz kolcmijalne i polukolonijalne zavisnosti oslobodilo se više od milijardu Ijudi gotovo polovina ukupnog rovečanstva. Time su mnoge zemIje stekle svoju politićku nezavisnost što je predstavIjalo potreban, mada ne i dovoljan uslov njihove stvarne samostalnosti, i lo zbog toga što istinska samosialnost može biti ostvarena jedino uz puni razvoj ekanomske ravnopravnosti. A tu ravno-

* E. A. Utkin: ~Problemy planirovanija v razvivajušćihsja stranah”,

pravnost u velikoj meri determiniše stepen privredne i društvene razvijenosti zeralje. Bez preterivanja se može reći da je stepen privredne i dmštvene razvijenosti zemalja u razvoju veoma nizak. 0 t> me nam govore -sledeće ilustracije: nacionalni dohodak mnogih zemalja u razvoju (nakon sticanja politićke nezavisnosti) iznosic, je 50— iob dolara po stanovniku Godine 1948. na primer, dohodak po glavi stanovnika u Envleskoj bio je 10,5 puta, a u SAD 20,8 Puta veći nego u Indiji. Skcro sve zemlje u razvoju karakteriše agrama scruktura. Poljopriv'reda angažuje oko 85—95% ukupnog stanovništva. Zbog jednostranosli u njihovim proizvodnim strukturama dolazi i do jednostranosti u njihovim izvoznim strukturama. U Burmi, na primer, izvoz pirinča pVedstavlja 80% ukupnog izvoza, a upravo toliko i u Malaji otpada na izvoz kaučuka i oloya. U Gambiji, samo na kikiriki otpada 95/6 ukupnog izvoza, a u Venecueli, izvoz nafte čini 92% njenog izvoza. Nepismenost je opšta pojava u tim zemljama. Prema podacima OUN, 1956. godine oko 90% stanovništva u Africi hi- : lo je nepismeno (u Angoli i Mozambiku taj procena* se penje i do 99%). U Kolumbiji, Gvatemali, Nikaragvi i Hondurasu više od 50% stanovništva je nepismeno. Ovakvo stanje privredne i društvene razvijenostc stavilo je, u tim zemljama, problem ekonomskog razvoja u prvi plan. Tako se iz borbe za političku nezavdsnost prešlo u borbu za ekonomsku ravnopravnost. Ns time nisu prestale, već su se umnožile di- leme tih zemalja. Kontinuelno su se počela postavljati i pitanja: kojim putem i pomoću kakvih metoda krenuti prema ostvarivanju b.žeg pti- vrednog razvnja?' Putcm metoda klasičnog kapitalizma, koji je karakterističan za zem- Ije Zapadne Evrope, ili nekim n drugim putem; na primer, putem kojim su išle socijalističke zemlje, ili, pak, tra- -c sirati neki svoj sopstveni u put?

1618