Годишњица Николе Чупића

64 А. ИСТОЧНИ НАРОДИ У ОПШТЕ

претходила. Идући консеквентно тим путем мора се при садањем ступњу знања људског, на много места застајати и обилазити, јер још нису попуњене ни све провале, које раздвајају векове и столећа једна од других а ни помислити за сад на ону провалу, која раздваја историјског човека од спољне природе. Два примарна, Фундаментална фактора свега људског развитка и напретка, спољна природа и унутрашња природа човекова везују природног, примитивног човека за историјског човека, везују историју природе за историју човека. Та два првобитна Фактора јесу главни основи свега неисторијског и историјског, содијалног и интелектуалног живота људског, те су по томе и главни узроци, примарни подстреци свих мена и преврата у животу људи и човека. Па пошто те првобитне и највеће снаге обухватају собом све потоње факторе, узроке, снаге и подстреке, то се само помоћу њих могу и разумети потоњи секундарни узроци и снаге у историји, којима је свима основ спољна природа и унутрашња природа човекова. А пошто је унутрашња природа човекова добила, под упливом спољне природе, темељ свога развитка, то јест добила све оне особине, које после никад изгубити неће — још у првим временима човекова живота на земљи, то су примитивна, преисторијска времена и оријентално доба људског историјског живота, темељ свега осталог зидања човекова у историји, корен из кога су се развила сва,

потоња времена, стања и епохе људског живота у.

историји. А кад је у примитивна времена човекова, живота, кад је он био под апсолутном владом природе, ударен темељ свега потоњег развитка и напретка његова, кад су се тада развиле клице свега његова друштвеног и умног живота, кад је Физичка организација његова била тада толико усавршена, да је могла постати носилац потоње цивилизације, онда се оријентални народи с њиховим културама могу узети као носиоци првог историјског живота човекова а њихов живот као прелазно доба из чисто природног, неисторијског живота у живот историјски, пошто је се и спољна природа, под упливом других снага, индивидуалисала толико, да је могла још неразвијеном раднику