Дело

172 Д Е Л 0 као иста; и људи као и народи имају, ако су до истог једнаког степена развпћа дошлн независио један од другога, исте ндеје н технпчке способпости. Свуда нам окресани кремен изгледа као првобитно оружје или прва справа; зачецн лончарства, облик пластичне иловаче за судове н урне свуда су исти; тумулус нма у Еврони исти облик као и у Северној Амернци; јужноамерички самбаки (вашћасрп), гомиле шкољака на Андаманима, дански КјбкепшнШт«- једва да показују какву разлику; мепхпрси н долме које индијски некуљгурни народн још и данас праве пе оступају од оних што се у нашем делу света налазе као сведоцп давно битисалих покољења. Отуда долази да где год такве подударности налазимо, морамо најпре веровати у независно њихово постање. Ако је људски дух свуда исти н ако су свуда исте диспозиције, онда излази да аналоге идеје, нодударни обнчаји, мана ком месту човек живео од њега, произилазе, да .један обичај, једно празноверно миикљење Ескнмоса у својој суштини нсто може бити са одговарајућима средњеафрнчког Негра, јер поларна околина једнога и тропска другога могу утпцатп само у споредном обиму, предругојачавајући и локално обележавајући.“ Слпчно се изразио п Рацел у својој књизи „Уб1кегкиш1е“: „Па и ако се не може довољно нагласити да се једап парод састоји нз индивидуа, које су п остају при свима својим радњама основнп елементи, то ипак подударност овпх инднвидуа досеже у основу тако далеко дајечовек уверен у одзив својих мисли код других, ако само до њих могу доирети, исто онако као што нсто семе на истом тлу доноси исти плод. Од наласка овога нута зависи врло много. Елементарие идеје имају несавладљиву експанзивну сиагу и нема смисла да се оне задржавају пред колибом једнога Кафра или пред кућном ватром једног Потокуда... Јер што више истраживачки иоглед продире у дубину преисторијских или ванисторијскпх народа, то ће он у свима културним круговима и иа свима културним стунњевима срести битно једну исту културу, која се од дужег времена, док услови за развитак многобројннх нарочитпх култура још нису били дати, од народа до народа по землш распрострла; тај ће поглед видетп ту културу у уској вези са данашњим човечанством, које све пово н велнко ствара из оног заједничког врела од којег се још понеки делић налази пенрОмељеп као његова својина.“