Народно благостање

21. март 1931.

НАРОДНО БЛАГОСТАЊЕ

Страна 179

Mil. B. Tošić

SAMOUPRAVNE. FINANSIJE

| — Potreba zakona o затопртаупшп Нпапзјата (Drugi članak}

G. Tošić je odličan poznavalac samouprav nih finansija. U toku godina on je iormirao svoje gledište na to pitanje. On na primer smatra sa puno prava, da se za rešenje toga pitanja ne mora i ne treba da čeka na zakon o

wređenju opština. U današnjem članku obrazloža va on to svoje giedište i precizira cilj zakona o samoupravnim

linansijama. U idućem će izneti sistem samouprav nih prihoda i principe njihovog finansiranja.

1. Prešnijt je zakon o samotupravnim flnansiiama od zakona o opštinama.

U broju 8. „Narodnog Blagostanja” prikazano je stanje samoupravnih finansija u 1930. god. Ono se odlikuje naglim porastom izdataka ı osustvom principijelne DĐaze. Zbog toga sve seoske i gradske opštine a i privredne korporacije traže uređenje samoupravnih finansija donošenjem хакопа о seoskim i gradskim орštinama. Međutim to nije lek. Ni narodnoj privredi ni opštinskimi, a preko nje ni državni finansijama, ne preti nikakva opasnost od administrativnog sistema, po kome su uređene naše opštine. Administrativni sistem uređenja opština bi mogao imati utica{a na opštinske finansije samo u toliko, u koliko bi se donošenjem novog zakona o opštinama ušlo u rešavanje pitanja o aronФтапји i komasaciji opština i na taj način, stvaranjem velikih opština, smanjili administrativni rashodi — koji su naročito kod seoskih opština relativno vrlo veliki. Problem se danas sastoji u donošenju jednog jedinstvenog zakona o samoupravnim Hnansijama, po kome 'bi se pitanje budžetiranja i izvora prihoda zakonski uredila.

Danas, na teritoriji Jugoslavije važe šest raznih opštinskih zakonodavstava sa bezbroj raznih zakonodavnih rešenja, naredaba i nauputaka. U svima tim zakonima obraćena je pažnja na administrativni sistem opštinskog uređenja, formu i sastav opštinskih uprava,

odbora, predstavništva i zastupstva. Ovlaš i mimogred.

dodirnuto je pitanje opštinskih finansija i sretstava iz kojih se opštine izdržavaju. Pa i te šture odredbe donošene su mahom pre rata, pod drugim ekonomskim, kulturnim, socijalnim i političkim prilikama. Danas, kada su kulturni razvitak, socijalne prilike, svakodnevne move potrebe i zadatci otišli daleko napred, opštine su primorane да za pokriće rashoda, ne samo 'poveća– Vaju svoje pre rata utvrđene i obeležene izvore prihoda, nego da traže i nove. Tom prilikom, voljno i nevoljno, udara se pravcem koji niti je u skladu sa interesima narodne privrede niti sa interesima same opštinske i državne finansiske politike. Sa svim prirodno da takav finansiski sistem ne zadovoljava ni poreskog obveznika ni opštinu, od koje se svaki dan traži vršenje novih i novih zadataka, za koje one moraju nabaviti sredstva. 1] u jednom i u drugom slučaju, odijum pada na državnu upravu, od koje poreski obveznik uvek traži olakšanje.

__ Donošenje novih zakona o seoskim i gradskim opštinama, u pogledu njihovog administrativnog uređenja, predstavlja čvrst beočug u lancu administrativnog uređenia cele države, na kome se do sada mnogo uradilo i na kome se i dalje intenzivno radi, Ti zakoni

imaju i moraju biti završna faza celokupnog admini-

strativnog uređenja države. Ali je pitanje, dali je već

nastupio momenat da se formiranjem opštinskog admi-

nistrativnog sistema, kao poslednjoj fazi, da definitivan

oblik. Ima mnogo razloga, zbog kojih se još za izvesno. vreme ne može pomišljati na definitivni oblik opštinsko. administartivnog uređenja kod nas, toliko pre, što sadanje administrativno uređenje opštine ne zadaje nikakvih teškoća pravilnom Tunkcioniranju opštine. Ali fi-

nansiski položaj opštine koči njihovo pravilno funkcio-

niranje, a nagli porast opštinskih rashoda parališe funkcije opštine, ugrožava državne izvore prihoda i smeta. razvoju narodne privrede. To je specijalan problem

koji se može i mora odmah izdvojiti i specijalnim za-

konom rešiti, a administrativno uređenje opštine i si-

stem opštinske samouprave ostaviti da sazreva i reši. se kad za to dođe momenat. Pravilnim rešenjem problema samoupravnih finansija iz osnova će se izmeniti

materijalni položaj opštine i otkloniti sve opasnosti

koje ozbiljno ugrožavaju kako državne finansije tako i

interese narodne privrede.

JI. Šta ima da reguliše zakon o samoupravnim finansijama? Rešenje problema samoupravnih finansija sastoji sc iz dva dela: prvi se odnosi na Тогтајап гед затоupravnog gazdovanja; on ima pravilno i jednoobrazno da reši postupak na izradi, sastavu, odobrenju i izvršenju opštinskog budžeta. Danas se taj posao radi na toliko načina, koliko ima samoupravnih zakonodavstava. Takvo stanje ne samo da otežava nego skoro onemogućuje pravu i efikasnu kontrolu nad gazdovanjem samoupravnih tela. Ono gotovo isključuje potrebnu · evidenciju, a državni aparat poskupljuje potrebom ža činovnicima, koji su upoznati sa svim tim zakonodavstvima. Sve to ima da otpadne, kada se u prvom delu o samoupravnim finansijama propiše jednoobrazan postupak za sastav i izvršenje opštinskih budžeta. Tu bi se regulisalo vreme sastava opštinskog budžeta, njegovo trajanje, [огта, način, odobravanje, izvršemje, kontrola, vođenje knjiga i polaganje računa. Kroz te odredbe dalo bi se sprovesti eventualno uprošćenje administracije i celo poslovanje prilagoditi pravnim shva-– tanjima i kulturnom nivou građana. Sa tim prvim delom bio bi vaspostavljien red u postupku oko opštinskog finansiranja. Drugi, ikako komplikovani i teži deo ovoga problema imao bi da tačno i zakonski utvrdi izvore opštinskih prihoda, njihovu visinu i granice do kojih opštine mogu ići u iskorišćavanju tih izvora. Mora se priznati, da u današnjim prilikama nije ni malo lak posao stvoriti opštinama solidne i izdašne izvore prihoda za pod-