Народно благостање

4. фебруар 1933. с НАРОДНО БЛАГОСТАЊЕ Страна 87

kriterijum, jer je ovaj, po definiciji, stran pravniku. O svakom sve više u pomoć pri izradi zakona. U tome cilju se sve više uzipitanju može svaki čovek da misli i da se izražava. Može i uči:-! maju ekonomski eksperti pri proučavanju pravnih pitanja ekoteli da piše knjige o tome kako se leči rak, trgovac da piše 5 | nomske sadržine. To radi i naša naćionalna organizacija ргауfilosofiji prava i pravnik da proučava ekonomske probleme. Ali nika. To je doprinelo da je povećana konfuzija između Prava i ie to, po definiciji, nestručan rad. On može slučajno i izuzetno Političke Ekonomije. Naša nacionalna organizacija pravnika teži da uspe (to ne znači da je svaki, koji se naziva ekonomistom, | da uvuče Političku Ekonomiju u svoj sastav. To je besmislica. sposoban za ekonomska razmatranja). | Ne razume ekonomista pravna pitanja — ako nije pravnik.

Svako ekonomsko pitanje može da se proučava i sa ећ- | "Ta se težnja naše nacionalne organizacije pravnika prečke, političke i socijalno-političke tačke gledišta. Ali za prou- nela čak i preko granice. Na kongresu jugoslovenskih pravnika čavanje sa nacionalno-ekonomskog potrebno je duboko poznava-– lu Bratislavi poslednja tačka glasi: problemi nacionalne ekononje Politič. Ekonomije. Pravnik je ne zna — ako njegovo znanje | mije. Velika je razlika između problema nacionalne ekonomije i treba da bude rezultat onoga što je naučio u školi. Slučaj dd ' ekonomskih problema. Ekonomski problemi su konkretna pitaje Politička Ekonomija kao mlada nauka bila uglavljena u ptavo | nja života, a Nacionalna Ekonomija je nauka. I kad se naciodala je maha mnogim pravnicima da je posmatraju kao fili- | nalna ekonomija stavlja kao okvir poslednjeg referata, onda je {alu prava. Tačno je da su Pravo i Politička Ekonomija društvene | sasvim mogućno da predmet referata bude na primer problem nauke. Ali su one po problemima različite kao fizika i hemija. Ko izračunavanja granične korisnosti novca ili problem vrednosti. zna fiziku, ne zna hemiju. To važi i za Pravo i za Političku Eko- | Po sebi se razume da pravnici od svega toga ništa ne mogu гаnomiju. Postoji posle rata težnja da se Politička Ekonomija uzima · zumeti.

ава:

Dr. Bogdan L. Novković, advokat, Zagreb

NAŠE ISELJENIŠTVO

— Njegovo ekonomsko stanje i njedov uticaj na otadžbinu —

IV Kabo se ulažu iseljeničbi hapitali. V Zahljučah, (Svršetak).

IV. Kako se ulažu iseljenički kapitali tan novčani institut ne samo za naše nego i za južnoamerikansk«, prilike. U zemljama naše kontinentalne emigracije nemamo takođe znatnijih preduzeća miti banaka. Kao što sam spomenuo od novca, koji je u toku poslednjih 13 godina ušao od strane iscljenika u zemlju samo jedan mali dio plasiran je u naše nOVčane zavode, prema kalkulacijama i mišljenju pojedinih stručnjaka on iznosi 10% sveukupnog priliva, što bi iznosilo oko 25 milijuna dolara ili milijardu i po dinara za cijelo spomenuto. razdoblje. Taj novac se poglavito nalazi kod Prve hrvatske štedionice, Srpske banke, jadransko-podunavske banke a i drugih manjih, te provincijalnih banaka od kojih takođe i naši iseljenici imaju priličan broj akcija. Od banaka koje su htjele naročito angažovati iseljenički kapital uspjelo je donekle SrpskoAmerikanskoj banci u Beogradu i Sarajevu i Bračko-Amerikanskoj banci u Splitu sa filijalom na otoku Braču od kojih se potonja sastoji gotovo isključivo od iseljeničkog novca. Pokušaji Prve srpske zemljoradničke banke u Beogradu da u svojim rukama koncentrira prištednje naših iseljenika ispočetka је uspjevao, ali je na žalost na kraju propao. Baš taj slučaj Prve srpske zemljoradničke banke pokolebao je i onako ne preveliko povjerenje našeg iseljeničkog svijeta u domaće banke, te je bio rezultat, da naši iseljenici nisu plasirali svoje prištednje u otadždini nego u zemljama u koje su se izselili.

Nije bilo organizovanog priticaja iseljeničkog kapitala ı njegovog angažovanja za preduzeća večeg opsega u zemlji i ako je zato u ono vreme postojala mogućnost. Ni u samim zemiljama emigracije nije se naš iseljenički kapital koncentrisao u većim poduzećima, odnosno bankama, naravno u koliko se nije radilo o kapitalu bilo pojedinaca bilo familija ili najužih ličnih prijatelja tako, da je i to jedan od razloga, da je teško išlo sa prenašanjem nekoncentrisanog iseljeničkog kapitala u domovinu. U Americi osnovane su neke naše banke od naših tamošnjih ljudi, koje nisu uspjevale, tako i danas imademo još samo mekoliko naših banaka odnosno banaka u kojima je novac naših iseljenika pretežan sa 50%, druge su propale još prije nego је izbila ova Кита. 1 пеке паде дотасе banke otvorile su filijale u Sjevernoj i Južnoj Americi, ali uslijed nepovjerenja našega svijeta nisu mogle da razviju svoje poslovanje u onoj mjeri u kojoj su se nadale tako, da su režijski troškovi iznosili više nego što je poslovanje donosilo koristi. Od banaka koje danas postoje u Sjevernoj Americi spominjem „American State Banc Milwaukee Wis”. Naši Slovenci angažovani su kod te banke sa 75% njezinih sredstava. „The Nord American Trust Co. Cleveland O”, naši iseljenici angažovani su kod te banke sa okruglo 70%. Sredstva banke iznose pet milijuna petstohiljada dolara, dok je dobitak za godinu 1030 iznosio 495.000 dolara. The Internationa: Mora se priznati da je u prvim godinama po овјободепји Savings and Loan Co. Colinwood O. sa sretstvima od 2 milijuna 'kod našeg iseljeničkog svijeta postojala namjera za plasiranje 400.000 hiljada dolara. Ove banke i pored krize koja je Sru- | prištednja u privredu i u kreditne ustanove u Jugoslaviji pogošila ostale ipak su ostale, što je znak da su osnovane na solid- | tovo sa.stranč naših manje imućnih iseljenika koji su se, sem noj-bazi. Poznata Frank Sakser State Bank i Slavonie Imigrant retkih iznimaka, u glavnom najmanje anacionalizirali.

Bank nestale su. | "Tu moram da spomenem da nacionalitet progresivno opaU Južnoj Americi postoji kao sasvim samostalan „Banc | da sa uvećanjem imetka iseljenika; što je koji iseljenik siroYougoslavo de Chile”, sa sjedištem u Valparaizu i filijalama u mašniji to više misli na rođenu grudu. Naravno da |e, poslije daPanta Arenas i Antafogasti sa kapitalom od 10 milijuna čilen- | našenjeg iskustva, koje imaju iseljenici sa našim domaćim banskih pesosa, te sa depozitom od oko 30 „milijuna čilenskih| kama a naročito poslednju godinu, vrlo teško računati, da bi pesosa. Danas se ta banka nalazi usled prilika u likvidaciji i|se iseljenici mogli privući da one posljednje uštednje u koliko ih ako se vidi već i iz tih cifara da je predstavljala jedan vrlo zna-|još imaju, jer su SČ uslijed krize iscrpele, povjere našim ban-