Нови Пазар

suprotnosti interesa. Uprkos italijanskim protivljenjima, razgranicenje je odgovaralo iskljucivo njemackim interesima. S manjim ispravkama, koje su obavljene u toku 1942. godine, u njemackoj okupacionoj zoni ostali su okruzi: Kosovskomitrovacki bez Ibarskog Kolašina, odnosno dijela udaljenog 10 km zapodno od željezničke pruge Kraljevo - Skoplje koji je predan Italij anima, Deževski, Lapski i Vucitmski, kojem je pridodan manji dio Prištinskog sreza sa selom Milosevom. Kosovska Mitrovica bilaje potrebnaNijemcima, u prvom redu zbog rudnika Trepce. Ostalatri sreza trebala su služiti kao izvori radne snage. Osim toga, Nijemcima je odgovarao i strategijski položaj ovih teritorija, jer s juga je zatvarao ulaz u Ibarsku klisuru, a služio je i kao povoljna mogućnost za kontroliranje dijela Kosova koje je pripalo Italijanima, odnosno Albaniji, koja se nalazila pod italijanskom okupacijom. 11 Ovaj dio Kosova i Sandžaka trebao je biti sastavni dio Srbije kojom je, u pocetku, upravljao Savet komesara, kojim je predsjedavao Milan Aćimović (predratni Stojadinoviéev ministar unustrasnjih poslova. Ovakva njemacka odluka izazvala je negodovanje Albanacai demonstracije koje suodržane 23. maja 1941. godine. 12 Kada su krajem maja 1941. godine, dijelovi 717. posadne divizije smijenili jedinice koje su prvobitno zaposjele ovu teritoriju, u Novi Pazar je kao posadna jedinica stigao 2. bataljon 737. pješadijskog puka sa štabom i cetama. Krajemjula i pocetkom augusta bile su to 5. i 6. ceta (7. i 8. u Raski) sa manjim dijelovima uz stab bataljona. Komanda mjesta, ogranci feld-žandarmerije i carinske straže, istureno odjeljenje Tajne vojne policije i obavještajni punktovi, upotpunjavali su ukupnu snagu njemackog okupatora u Novom Pazaru. Deževski srez je bio jedno od najsiromasnijih podrucja u Srbiji. Novi Pazar je imao preko 10.000 stanovnika, a srez cetiri puta vise, naseljenih u 299 sela, raspodijeljenih u 11 opština. Rukovodeća grupacija u Novom Pazaru je djelovala pod jakim utjecajem Ferhat-bega Drage (inače proitalijanski orijentiranog) i „Albanskog nacionalnog savcza". Taj utjecaj se osjetio i na sjednici Albanskog komiteta (odomaćeni naziv za sreski ogranak Albanskog nacionalnog saveza) koja je održana 16. juna 1941. godine i na kojoj je proklamovana odluka о priključenju ovog kraja „Velikoj Albaniji 4 ', Ova sjednica i odluka su bile proračaunat pokušaj pritiska na njemacke okupacione snage i srpske kvinsliške vlasti, koji je ostao bez znacajnijih posljedica. Dakle, još jedan pokušaj da se Kosovskomitrovacki okmg izdvoji iz Aćimovićevske i Nedićevske Srbije i pripoji Albaniji koja je bilapod italijanskom dominacijom. 13 Ovo je bio dio strateških poteza i mnogobrojnih pregovora izmedu Albanaca, Nijemaca i Saveta komesara iz Beograda, koji su imali potpuno razlicite stavove. Savet komesara je želio da se i u dijelu Kosova i Sandžaka pod njemackom kontrolom, koji je zvanično bio dio Srbije, uspostavi vlast koja će odražavati takvo

11 Isto, str. 196

12 Isto, str. 197-198

13 Miodrag Radović, Ejup Mušović, Borci novopazarskog kraja pâli u NOR-u, Novi Pazar 1974, str. 15-25

15

SANDŽAK ТОКОМ DRUGOG SVJETSKOG RATA

40/2017