Отаџбина

184

ПОСЛЕ БОМБАРДАЊА БЕОГРАДА

у опште губе од свога значења пред данашњом страховитом артиљеријом. — Остају свагда једна цифра, одговори ми Булвер. Допустивши и то, наставим, да су ми се на кнеза и његову ладноћу и Турци жалили, но да немају право. Кнез није ништа друго. но оно, што смо и ми: он само држи рачуна од расположења народних, а ко то не чини, тај не може ни бити наш кнез. Милиција је још пре њега пројектована. Турска се нада, да ће она бити укинута ; она може пресгати, то не одричем , но ако престане, престаће сама по себи, иначе никако. Она је данас наша одбрана од градова: кад нестану градови, ирестаће и иотреба одбране. Дотле остајемо једни спроћу других, као два наоружана стана: најмања варница може подићи велики пламен. Будућност је наша. Ми ћемо једном и те градове имати, но онда не ћемо на њима моћи Порти да захвалимо. Ја сам се до сада могао уверити, да се овде више мање добија све, што се тражи, — но не иницијативом Портином, јер као што она или отказује, или одуговлачи, ствари се добијају силом околности , и — Порти се онда не држи рачун од концесија. — То је, прихвати посланик, све лепо и красно. И ја држим, да је боље дати за времена оно, што се пре а после дати мора, но тешко је то у практици извршити. Ја узех слободу да изјавим , да не увиђам тих тегоба, па поставих питање : зашто султан не би могао рећи кнезу, да му поверава чување границе на ономе крају царства, поверивши му градове ? То би био акат мудрости и велике вештине ! — Но који је тај министар, запита ме енглески посланик, који би султану смео предложити да уступи градове ?