РТВ Теорија и пракса

diktiraju i određeni dramaturški postupak. U okviru televizijskog spektakla akcenat je stavljen na Učnosti (na ono što te ličnosti izražava u) više nego na ambi ent, dekor, kretan e i virtuoznost kamere u istraživanju vizuelnog prostora. Ipak, Žan Pol Karer kaže; „Osnovni kvaUtet jednog televizijskog dramskog teksta čine vizuelne kretnje koje on sadrži!” S obzirom da televizijska sUka nema sugestivnu moč filmske sUke, smatraju neki nemački stručnjaci, „nesavršeni reaUzam televizije mora se okrenuti zvuku i reči kao oslobađajučim elementima slike” (Sto, razumljivo, za sobom povlači bitne razUke u koncipiranju filmskog i televizijskog dijaloga: filmski dijalog je, kao i filmska montaža, eUptičan, skokovit, dok se televizijskd dijalog više oslanja na dramsko i radiofonsko iskustvo, kontinuiran je i linearan). Uloga televizijske sUke je manje da pokaže, a više da sugeriše, i ona to čini uz obilatu pomoč zvuka (za razliku od nemog filma, recimo, koji je imao svoje precizno formuUsane izražajne konvencije, sasvim je apsurdno i nezamisUvo postojanje neke „neme televizije”!). Najkraće rečeno, sa nesavršenošču sUke pojačava se značaj zvuka, a samim tim i dijaloga: televizijska sUka, pri tom, slabije prikazuje grupne scene i totale trijumfujuči u gro-planu (koji je, baš zbog svoje jasnoće, sasvim prilagođen izražajnim mogučnostima televizije: Ijudsko lice, koje je u isti mah i krajnje jednostavno i krajnje složeno, јег njime se mogu izraziti najsuptilnija psihološka i emocionalna stanja, postaje glavni instrument televizijskog prizora i televizijske dramaturgije). Na specifičnosti filmske i televizijske zvučne slike, nadovezuju se specifičnosti filmske i televizijske montaže - od kojih je filmska montaža izrazito eUptična, dok televizijsko miksovanje insistira na kontinuitetu, prostornom i vremenskom, prezentujuči nam zbivanja u trenutku trajanja. „Televizijski gledalac loše podnosi neprestano menjanje proporcija i dubine slike. Prekomerna upotreba ovakvog postupka stvara vizuelni zamor” - smatra Morandi. Po Hanucki eviču, opet, „montaža kadrova na televiziji ne može da se radi istom brzinom kao na filmu”. (Hanuckijevič tvrdi da televizijski kadar ne treba da traje kraće od jednoga minuta. Tradicionalna filmska režija, nasuprot tome, koristi montažu kratkih kadrova: jedan igrani film sadrži prosečno 400 kadrova, što znači da jedan filmski kadar u proseku traje 16 sekundi! - no, ima i filmskih autora, kao što su Vels, Hičkok, Vajler, Antonioni, koji rado snimaju u dugim kadrovima, montirajući u kadru, što je posledica usavršavanja filmske tehnike snimanja.) Razlike između televizijskog i filmskog koncepta montaže, koje imaju nesumnjive dramaturške posledice, medijske su i tehničke

14