РТВ Теорија и пракса

Novakovič” - kaže Krleža u svom Dnevniku - „imao je, što se Agonije tiče, u razgovoru sa mnom nekoliko dobrih ideja. I ja sam mislio kako bi Agoniju trebalo otvoriti scenom iz Lepoglave, kada barun Lenbah kod kazana prima svoju robijašku porciju u robijaškoj čoji. On stoji pred lepoglavskim tamničarima habt acht und kusch, i tako je čovjek več u prvim scenama tako reči biografski plastičan sa čitavim svojim balastom od robije, kad je suđen kao karlist, pa sve do svoje deklasirane uloge konjušara.” U svoje je vrijeme bila krilatica impresionističke književne kritike; „Danas ću vam govoriti o sebi u povodu Šekspira (Shakespeare).” U pogledu adaptacije književnih djela na mah ili veliki ekran vrijedi nešto slično pa bi se moglo kazati: „Prikazat čemo vam XVIII vijek u Hrvatskoj u povodu Šenoina romana Diogeneš; ili: „razdoblje hajke na komuniste dvadesetih godina ovog vijeka u povodu dramatizacije Krležine novele Smrt Tome Bakrana; ili; „život u Hercegovini za vrijeme austrijske okupacije u povodu književnog djela Svetozara Ćoroviča.” U adaptaciji spomenutog Krležinog teksta što ju je ostvario Ivo Štivičič - da se zadržim samo na tom primjeru - pisac književnog djela ostao je u punoj mjeri prisutan, a ipak je na primjeren način pretočen u novi medij. Služeći se Krležinim tekstovima kao materijalom Štivičič je zapravo rekonstruirao dvije osnovne linije naše historijske stvarnosti kojima je Krleža bio trajno zaokupljen; s jedne su tu strane stradalnici koji su stolječima ginuli po bojištima ili gnjiljeli po tamnicama i memljivim kazematama - od onih „dugih i vjetrovitih zimskih noći u sibirskom progonstvu” Jurja Križaniča, do bespoštednih progona komunista poslije

26