РТВ Теорија и пракса

specifične načine, a to znači da materijalno bogatstvo nije samo rezultat materijalne proizvodnje, več zajednički proizvod posebnih, na izgled odvojenih delatnosti, među kojima i informacijska delatnost zauzima ključan položaj svojim doprinosom razvoju i opstanku kapitalizma. U kritici tzv „civilizacijskog pristupa”, Marks dokazuje da se odnosi između materijaine i duhovne proizvodnje (koje nisu razlučne kategorijei odista mogu objasniti jedino ako materijalnu proizvodnju shvatimo ne kao proizvodnju uopšte, več kao određen istorijski način proizvodnje, te istražujemo na koji su način razvoj odnosa u društvu i odnos čoveka prema prirodi zasnovani na tom određenom obliku materijalne proizvodnje, a istovremeno određuju način duhovne proizvodnje Za stvarno razjašnjavanje specifičnosti komunilcacijske sfere (u odnosu na materijalnu proizvodnju, prema drugim vrstama proizvodnje/ /delatnosti i, pre svega, prema vladajućem načinu proizvodnje) nikako nije dovoljno samo određivanje razlika između pojedinih momenata pojedinih vrsta čovekovih delatnosti. Apstrahovanje komunikacijskih procesa u njihovoj konlcretnoj istorijskoj određenosti iz celine, njihovo svođenje na masovnu komunikaciju i, konačno, na puke masovne medije prati čitav razvoj nemarksističke komunikologije; takvim „pristupom” je istraživanje komuniciranja i bilo konstituisano kao posebna naučna disciplina. Pri takvoj zasnovanosti, u razvoju komunikologije dolazi do brojnih obrta, uključujuči kritična zaoštravanja, što sve ipak ne prelazi granicu koju je pre dve decenije precizno odredio Rajt (C.R Wright) - naime, da treba istraživati one posledice društvenih pojava koje utiču na normalno delovanje, prilagođavanje i

11