РТВ Теорија и пракса

~državnosti“ i ~vlasti“. Gramši je vjerovatno prvi teoretičar koji je isticao da se u pojam ~vladavine“ može inkorporirati aspekt „intelektualno-moralne reforme", konsenzusa, übijeđivanja, odnosno onog što danas podrazumijevamo pod fenomenom kulturne i političke „socijalizacije". Pod hegemonijom se mogu podrazumijevati ne samo politički već i kulturni momenti osvajanja i zadržavanja vlasti. Hegemonija u sebe inkorporira istovremeno prinudu i pristanak, autoritet i kulturu; ona mora da obezbijedi sebi potrebite elemente intelektualnosti, morala i kulture. Za hegemoniju upravo su veoma značajni atributi psihologije, idejnih i filozofskih senzibiliteta. Prema tome, sama prevlast jedne društvene grupe može se manifestovati istovremeno kao „vladavina" i kao „intelektualno-moralno upravljanje“. Prevlast se ne održava samo silom (kao što je to pretjerano isticala klasična marksistička teorija zanemarujući dobrim dijelom faktor kulture i koncepcije svijeta), nego i ideološkim i kulturnim uticajem. Stoga društvena grupa koja ima prevlast u isto vrijeme je rukovodeća i vodeća. S druge stane, metodološki je veoma značajno što je time država shvaćena u ~proširenom“ smislu. Država nije samo vladajući aparat sile, nego i „hegemonijski privatni aparat“; država jeste političko društvo (societa politica) + građansko društvo (societa civile), odnosno „hegemonija oklopljena prinudom“. Putem političkog društva širi se prinuda, a preko građanskog društva obezbjeđuje se pristanak. Apostrofiranje uloge građanskog društva (u kojem se kao „etičkom sadržaju države“ manifestuje ~privatna“ sfera čovjekova života) nipošto ne znači minoriziranje prinudne uloge političkog društva. Klasno društvo i egzistira u

3 Naravno, to i znači da podređene društvene grupe ukoliko žele da osvoje vlasi (i kada je osvoje) moraju obezbijediti i zadržati svoju vodeću ulogu. „Jedna društvena grupa može i štaviše шога rukovoditi još prije nego što osvoji vlast a to je jedan od glavnih uslova za osvajanje vlasti; i poslije kada obavlja vlast i kada je ćvrsto drži u rukama, kad postaje vladajuća, rnora i dalje biti vodeća". Antonio Gratnsci, // Risorgimento, Torino, Einaudi, 1966, str. 70.