СРЂ

—. 391 —

27

uspomeni i pralami ona forma negova, koja je bila najviše i naj jačc prodrla u masu navoda, naročito u sejaeki stalež. Kao prvi blaži oblik ovog običaja jeste prinošene žrtve u krvi. Mjesto uzidivana živijeh |udi prska sc temoj iii samo kamen temclac neke gradevine čorjcčijom krvl.u. U našoj literaturi običaja, koliko jc mcni po/nato, nema o ovom običaju nista spomenuto, a i ја sam svojijem ličnijcm raspitivancm u ekslcurziji po Srbiji, nijesam mogao ništa o nemu dokučiti. U Nemačkoj i Engleskoj negovi sc tragovi nahode u narodnom predanu, ali u dosta nejasnoj slici. I ako je ovaj običaj morao postati poslije običaja uzidivana živijeb ludi, ipak je slabiju uspomenu ostavio nego on. Jedan primjer iz skore prošlosti negove pomine liastijan iz zapadne Afrike, koji jc izvršio knez iz plcmena Gagasa. Inače na drugim kontinentima ne sna se mnogo o nenni. Citaoci bi dobro ueinili da pripaze u našem narodu na ovaj običaj. Možda će se ipak naći kakvi tragovi, koji bi sc mogli sa nim dovesti u vezu. Sa kulturnijem napretkom pojedinijeh naroda i običaj, o kome se ovdje govori, dobijao je, kao što sam prije napomenuo, blaži oblik. Poslijc krvi, simboličnog znaka negovog, vidimo da se počinu prinositi na žrtvu i uziđivana razne životine, najprije žive i cijele, pa po tom inrtve i pojedini đijeli od nih. Najposlije se i to gubi, a ostaju opet simbolični znaci, koji nas na negdašni običaj opominu. Po nemačkom narodnom predanu uziđivane su žive mačke i psi u građevinc. Grim priča da su majstori jednu rupu na zidu crkve u Goslaru mogli zaziđati tek onda pošto su crnu mačku u nu uzidali. Ja sam opct u Lajpcigskom etnografskom muzeju vidio mumiju od mačke, koju su 1874 god. našli u Akenu u zidu jedne kule, te je zidana u prvoj polovini 17. stojeća. Po đanskom pređanu bio jc običaj da sc pod oltar crkveni uziduje jagne, a pod zid crkvene porte da se zakopavaju živi koni. Litvanci i danas vjeruju da će u kući biti mira i sloge među čejadi samo tako, ako je pri zidanu uzidan pijctao u nen temej. (Andree Ethnogr. Parall.) U grčkom narodu vlada i danas vjerovane da će u toku godine morati da umre onaj, koji prvi prođe pored gradevine, pošto se u iioj namjesti kamen temejac. Da se to'ne bi desilo, kolu majstori na tom kamenu pijetla ili jagiic, čije duše u buduće zastupaju čovječje duše. (Tylor, Anfangc d. Ivultur I. s. 106). U našem se narodu vjcruje da ćc. umrijeti za godinu dana onaj, čija se sjenka uzida u gi'adevinu, a g. Milićević lcaže