СРЂ

— 398 —

Јег, odista, u prvijem starijem rukopisima (kodeksima) mora da je bilo napisano po nacinu rasuđivana onijeh vremena: liauisto ili auisto bez tačke na i. A sađa, ako postavimo tačku na prvu od triju noga, dobićemo: haiusto rs aiusto: a kad okrenemo ono i na današni izgovor: aiusto = aggiusto i aggiusta; postavimo li pak tacku na treću nogu, imaeemo tada: auisto = hauisto = lia visto. — Ha visto, aggiusto, aggiusta najobičnija su čitana u štampanijem tekstovima, dok avviso i advisto nahode se u nekijem rukopisnijem (n. pr. u Laurencijanskom i u vatikanskom, nazvanom Bokačijevom), ali te varijante nijesu poprimili izdavaoci. U prvoj polovini devetnaestoga vijeka, kad su se, u oskudici bojega, između sebe žestoko borili i prepirali filolozi i lingvističari (fraziolozi) o cistoći jezilca i toskanosti govora, o Danteo-vom pomenutom stihu veoma ćesto bilo je raspravlano od strane gramatičara i vokabolarista. I pošto je zbog toga stiha izazvan i napisan clanak u Rjecniku della Crusca, kojem je tada obećano bilo i peto izdane, nastale bijalau u tome tamo i ovamo istraživana i raspitkivana. I zaista, pod rijecju aggiustare, i upravo pod § V., Crusca stavila bijaše ovu primjedbu: Per imitare e contraffare, Dante Par. 19. che male aggiusto '1 conio di Vinegia. Pošto paragraf ovaj bijaše prenesen u cjelini od rijeci do rijeci u veliki rjecnik Bolonski (1816-1828.), profesor Parenti u svojim Biješkama (sveska П, str. 181) na rječnik ovaj, oznacujući istrano e sforzato — stranijem (neobicnijem, cudnovatijem) i usijenijem smisao onakvoga predavana i tumačena, te tvrdeći, kao što smo vidjeli, da to nije bilo ništa drugo nego promjena ortografična (u pravopisu), pretpostavjao je tumačene lia visto, te je zahtijevao, da u budućijem rječnicima bude odstranen glagol aggiustare u smislu imitare e contraffare. Pored svega toga pak, Padovanski riječnik (Minerva), koji je također izišao u ono doba, ropski prepisao je iz rječnika „della Crusca" isto tumačene. Među tijem, poslije nekoliko godina, povodom toga, Grherardini u djelu: Voci e maniere di dire italiane additate ai futuri vocabolaristi (Milano 1838, vol. I. s 449) napisa ovo: „Pošto se pronašlo (uvidjelo), da većina kodeksa mjesto Che male aggiusto '1 conio, imaju: Che male lia vi-