Филателиста

12

POČETAK POŠTANSKOG SAOBRAĆAJA NA GRANIČNIM REKAMA SRBIJE U XIX VEKU

Slobodan Šotra

bnavljanje srpske države na početku XIX veka nametnulo je potrebu za organizovanjem poštanskog saobraćaja sa spoljnim svetom. Radilo se o prenošenju službenih pošiljaka diplomatskog i trgovačkog karaktera za potrebe najviše državne vlasti tadašnje Srbije.

Tamo gde su geografski uslovi dozvoljavali korišćen je suvozemni put. Kako je Srbija u XIX veku bila omeđena trima rekama (Dunavom, Savom i Drinom) to je prenošenje poštanskih pošiljaka preko vodene granice bila jedina mogućnost za ostvarivanje komunikacije sa susednim i drugim državama. Sa Austrijom preko reka Dunava i Save, sa Vlaškom preko Dunava i većim delom granice sa Bosnom preko reke Drine. Ova državna vodena granica menjana je u skladu sa teritorijalnim širenjem Srbije. Hatišerifom iz 1833. godine pripojeno je šest do tada neoslobođenih nahija. Tako su Srbiji pripojene Krajinska i Podrinska nahija pa je time izmenjena granica iz 1815. godine i stvorena nova na Dunavu sa Vlaškom, a produžena na Drini sa Bosnom.

Prevoz Dunavom i Savom prema Austriji omogućavao je uspostavljanje neophodnih diplomatskih, trgovačkih i kulturnih veza Srbije sa zapadnim svetom. Zbog toga je organizovanje i kontrola rečnog saobraćaja na ovoj granici predstavljalo prioritetni zadatak srpske vlasti od prvog dana borbe za sticanje nezavisnosti.

S obzirom na nedovoljno usavršena sredstva za prevoz vodom, kojima je Srbija raspolagala u prvoj polovini XIX veka, nije bio moguć saobraćaj duž reka. Početak rečnog saobraćaja u Srbiji, predstavljao je organizovani prevoz ljudi, robe i pošte sa jedne obale preko reke na drugu. Ovakav prevoz obavljan je prvo po potrebi, zatim redovno, sa određenih mesta – nazivanih skele (pristaništa) raspoređenih duž srpske obale. Na vodenoj granici Srbije postojale su sledeće skele:

- sa Austrijom, osim beogradskog pristaništa, na Dunavu: Ram, Smederevo, Grocka, Višnjica; na Savi: Ostružnica, Šabac, Mitrovica;

- sa Vlaškom, na Porečkoj reci, Poreč, a od 1833. godine na Dunavu:

Tekija, Kladovo, Radujevac;

- sa Bosnom, na Drini: Rača, Ljubovija, a od 1833. godine i Šepačka Ada.

AUSTRIJA

DUNAV Mena

SAVA ORŠAVA •

VLASKA 9 ŠEPAČKA ADA e RADUJEVAC

DRINA O) ” |} = – Pr

Š LJUBOVIJA