Etnički i demografski razvoj u Jugoslaviji od 1921. do 1991. godine : sveska I

XI

U v o d

V’rlo je tcško pratiti etnički i demografski razvoj naroda bivše Jugoslavije tokom r*: klih 70 godina jedino na osnovu zvaničnih popisa S jedne strano, statističke tabele sa t cacima o stanovništvu ostvarenih popisa nalaze se u različitim publikacijama, a s dmge srane, ne postoje ni iste osnove ni iste definicije za pojedine popise. Pojavljuju se nove političke granice nisu uvek iste, politički pritisci su raznovrsni, a nacionalna mašnjavanja nisu uvek stalna. Ove leškoće bi postojale i kada bi bile svedene samo na uporedjivanje izmedju samih r% mčnih popisa Dmge Jugoslavije. No, one se produbljuju još više nadovezivanjem na prva r. a popisa Prv'e Jugoslavije, jer je u njima stanovništvo bilo pozvano da se izjasni ne po Titionalnoj nego po verskoj i jezičkoj pripadnosti, Drugi svetski rat, ne samo što nije sprečio redovanpopis stanovništvakoji je trebalo da ;< sprovede 1941. godine, nego je i onemogućio da se objave svi rezultati popisa iz 1931. godine. Opšta Državna Statistika Kraljevine Jugoslavije je stigla tek 1938. godine da objavi rezultate popisa 1931. godine i to samo podelu stanovništva po veroispovesti (1). Doduše, tgoslov enskc vlasti već su obradile podatke i po matemjem jeziku, po opštinama i srezovima, :a čak su i objavljeni prethodni rezultati ali je ratsprečio objavljivanjekonačnih. Štaviše, nsmačko bombardovanje Beograda unistilo je deo materijala, koji se odnosi na podatke po rpštinama. Ostali su samo podaci po srezovima. Taj materijal nemačke Vojne vlasti su preradile i objavile 1943. godine u Beču (vidi fotokopiju naslovne strane te nemačke publikacije na strani XLV), u vrlo ograničenom broju primeraka, namenjen samo za unutrašnju upotrebu nemačkim okupacionim vlastima (2). O toj obradi popisa biće docnije . iše reči, Proučavajući problem žrfava u Jugoslaviji (3) prouzrokovaneog Dmgim svetskim ratom, naišao sam napodatke koji su, očevidno, poticali izjedne, kakojugoslovenskoj nauci tako i javnom mnjenju, još nepoznate publikacije (4). Nju sam pronašao u biblioteci univerziteta u Tiibingenu, pa sam smalrao da bi za našu javnost bilo korisno da se rezultati te nomačke publikacijc objave. Zbog toga je najveći prostor u ovoj knjizi posvećen upravo tom

(1) "Definitivni rezultati popisa stanovništva od 3t. maita 1931. godine", knjiga 11, prisutno stanovništvo po veroispovesti, Beograd 1938.

(2) "Die Gliederung der Bevoelkemng des ehemaligen Jugoslawien nach Muttersprache unđ Konfession, nach den unverofientlichten Angaben der Zahlung von 1931, Wien, Selbsh'erlag des Publikationsstelle.

(3) Dr Bogoljub Kočovič: "Žrtve Drugog svetskog rata u Jugoslaviji", Predgovoi Desimira Tošića, Biblioteka Naše Delo, London, 1985; takodje izdanje Svjetlost, Sarajevo, 1990. (4) Osteuropa-Handbuch: JUGOSLAWIEN, Boehiau-Verlag, Koeln-Graz, 1954, Vidi tabelu 4, izmedju stranice 16 i 17,