Etnički i demografski razvoj u Jugoslaviji od 1921. do 1991. godine : sveska I

XII

Boooljub Kočović

popisu (5), Da su ti podaci popisa 1931. godine bili pristupačni uveren sam đa bi mnogi nesporazumi oko preobračunavanjasfatističkih podatakapopisa 1931. gođine koje je trebalo preobratiti od podataka na matemjemjeziku i veroispovesti na podatke po narodnosti po definicijama Druge Jugoslavije - bili bi, ako ne izbegnuti, a ono bar umanjeni. Prilikom proučavanja podataka popisa stanovništva, treba imati na umu da političke jedinice Prve i Druge Jugoslavije nisu bile istovetne. U Prvoj Jugoslaviji je popis iz 1921. godinesproveden uokvirutzv. istorijskihpokrajina, tj. ugranicamakojejezateklatekstvorena Kraljevina Siba, Hrvata i Slovenaca. Zatim se kod popisa iz 1931. godine javlja podela na banovinc, tj. administrativne jedinice koje nisu odgovarale ni istorijskim ni nacionalniin pokrajinskim granicama, sa izuzetkom Dravske banovine koja je obuhvatala Sloveniju, i Savske banovine kojajeobuhvatalaHrvatsku(uužemsmislu)i Slavoniju. Treba dođati da i granice Prve i Dtuge Jugoslavije nisu identične. Posle zavrŠetka Drugog svetskog rata Jugoslavijaje povećala svoju teritoriju na račun Italije, i to uprvom rcdu u korist Hrvatske, a u manjoj meri, i u korist Slovenije. Stoga sam bio primoran da prikažem statističkepođatke na dvanačina: sjedne strane da se držimzvaničnih statistika ili onda ,s druge strane, da u njih, po potrebi, unesem odredjene ispravke, tj. da ih svedem u okvire Prve Jugosiavije. Prva Jugoslavija je izvela dva popisa, 1921. i 1931. godine. Dmga Jugoslavija je sprovela popise u sledećim godinama; 1948, 1953,1961,1971,1981. i 1991. godine. Kako sam podelio popise ili njihove podatke ? Čitalac će ih naći kroz 115 Priloga gmpisane pod Tabele 1 do Tabele X. Tabelelill. UTabelamal(Prilozibroj 1 do 8) i uTabelamall(Prilozibroj 9do 19) - pruženi su čitaocu zvanični statistički podaci iz popisa 1921. (od strane 4do 25) i 1931. godine (od strane 29 do 248) po matemjem jeziku i veroispovesti, u okviru onđašnjih administrativnih jedinica, ali u isto vreme dopunjući sa informacijama u kojoj se republici ili pokrajini Dmge Jugoslavije nalaze te administrativne jedinice.. Podaci popisa iz 1921. godine počivaju nazvaničnim izvorima Kraljevine SHS (po srezovima, županijama, kotarima, slobodnim gradovima, okruzima), dok su podaci popisa iz 1931. godine, po srezovima, preuzeti iz neobjavljenih statističkih tabela, tabele koje su 1943. godine, kao što smo to već jednompodvukli, obradile nemačke okupacione vlasti. Tabele 111 (od strane 250 do 276). Da bi rezultati odgovarali ne samo političkim granicama bivše Jugoslavije nego i poslednjim defmisanim narodima i narodnostima (6), trebalo je preračunati, pa i preraditi po tom pitanju, obapopisa Prve Jugoslavije. Ti preradjeni rezulfati popisa iz 1921. i 1931. prikazani su u Tabelama 111 (Prilozi "20 a" do "31 a" i "20 b" do "31 b" , plus Prilog 32 o fusnotama za te priloge). U prvom redu pokazujemo kako smo podelili stanovništvo srpsko-hrvatskog matemjeg jezika i raznih veroispovesti - na Srbe,

(5) Izgleda đa su i italijanske vojne vlasti, za vreme rata, izdale za svoju intemu upotrebu te nemačke statističke podatke, ali ograničene na oblasti njihove ukupacije i NDR Nije isključeno da su i komimisti u Jugoslaviji izdali te nemačke tabele za svoju upotrebu.

(6) Sa tri izuzetka: lično smatiam Cmogorce Srbima, iako imamo i takvih koji sebe smatraju samo Cmogorcima; Jevreje sam prikazao kaojednu nacionalnu gmpu, što to nije moralo da bude slučaj (jer je bilo i jošuvek ima Siba, Hrvata, Slovenaca, Makedonaca... jevrejske veroispovesti); najzad sam smatraosve jugoslovenske "Muslimane", bilo da su vemici ili ne, kaojednu etnicku grapu, iako ih je bilo i još uvek ima koji sebe smatraju Srbima, Hrvatima, Cmogorcima ili Makedoncima.,