Jugoslovenski Rotar

nove. Umnažanjem ili razdvajanjem éelijica poveéava se biljno tkivo t. j. drvo raste. To rastenje biva u dva smjera: u visinu i u debljinu. Rast u visinu sastoji u tom, da se na papu stvaranjem novih ćelija produljuje os stabla, što biya i na svakom vrhu grane. Rast pako u debljinu Je kompliciraniji. Iz lista dogotovljeni materijal kreće se i vraća u stablo sitastim cijevima, koje su se poredale izmedju prošlogodišnjih već odrvenjelih ćelijica i kore odnosno lika. Te tako poredane ćelijice kroz koje prolazi izgradni materijal formiraju jedan cilindrički sloj ćelija. koji nazivamo „kambijem“. U tom kambiumu nastaje živahno dijeljenje ćelijica. od kojih se i to onih koje se množe sa unufarnje strane kambijuma stvaraju drvne ćelijice sa čvrstim stijenama. dok se s vanjske strane kambijuma stvaraju ćelijice. od kojih se tvori drvno liko, a ovo se kašnje pretvara u koru.

Kada prerežemo Jedno stablo okomito na njegovu osovinu vidićemo u sredini mali krug. često šupljast. kojeg nazivamo „srž“ to je odamrla početna drvna materija prvih 5—06 godina dotičnog stabla. Od srzi dalje redaju se u formi kruznih vijenaca kolobari t. j. izumrle drvne ćeljice formirane tokom Jedne godine, pa ih zato i zovemo ..godovima“, Jer se u svakoj godini po 1 takav kolobar stvori. a po njima zaključujemo i starost dotičnog stabla. -

Ма kraju niza tih kolobara ili godova formiran je kambijum u kom se produciraju kako je rečeno nove ćelijice. Iza kambijuma slijedi drvno liko ı konačno mrtva kora.

Godišnji kolobari su odrvenjele i obamrle ćelije. kroz koje još samo prolazi voda i mineralne sastojine iz zemlje. Da se ti godišnji kolobari Jasno razbiru uzrok Je što se u kambiju na početku vegetacije stvaraju brzo ćelijice sa tankim stijenama. Kako se vegetacija produžuje i približava kraju stvaraju se ćelijice sporije, ali sa sve debljim stijenama, a takove ćelije tvore tvrdje drv pa se zato prostim okom ta razlika na prerezu drva i opaža. O čvrstoći i gustoći stijena ćelija ovisi ı tvrdoća a prema tome i kvalitet drva.

Promatrajući prerez jednog stabla opazićemo da svi godoyvi nisu Jednako široki. a to znači da svaka godina drukčije djeluje na stvaranje materijala za izgradnju ćelija. Imamo sušnih i vlažnih godina što bio upliva na stvaranje drvnog tkiva. Naći ćemo godova, koji su tako uski da se Jedva okom razabiru. Tu možemo sa sigurnošću zaključiti, da Je te godine pojedeno li8Ge po gusjenicama, jer kad nestane lišća nestaje ı radionice u kojoj se stvara izgradni materijal. Isto tako utiče na zastoj prirasta i gljivica vidium t. zv. medljika. Ta gljivica napadane na lišće, zabrtvi i zatvori pore na listu i time spreči pristup zraka bez kojega nema stvaranja izgradnog materijala.

List je kako vidite glavni organ produkcije drvnog tkiva. Sto su nama pluća ı želudac to je drvetu lišće. To je tvornica materijala iz kojeg se izgradjuju najsayršeniji i najtrajniji pretstavnici bilinskog carstva.

Flora ili biljni svijet kako sam već spomenio uzdržaje faunu ili životinjski svijet, al: opisanim procesom u listu stabla čini nam šuma još više.

Kad je dogotovljen kemički proces spajanjem mineralnih sastoJina sa dušikovim iz zraka, postaje kisik slobodan i njega sada lišće izdiše. Poznato nam Je da naš i životinjski organizam potrebuje iz

242