JUS standardizacija

đjunarodnih standarđa i propisa u nacionalnim okvirima merođavno je odgovarajuće nacionalno zakonodavstvo.

O pitanjima posredne primene medjunarodnih standarda jugoslovensko zakonodavstvo Je više nego jasno. Zakon o standardizaciji, iz 1977. godine sadrži u svecem čl. 2. i sledeću odredbu:

"U sklađu s interesima i mogućnostima Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, standardi, tehnički normativi i norme kvaliteta treba da budu usaglašeni sa međjunarodnim standarđima i tehničkim propisima u pogledu tehničkih i tehnoloških rešenja koja sadrže, kao i u pogledu termina, oznaka, simbola i dr."

Polazaći dakle vrlo realno od stepena razvoja jugoslovenske privrede, a isto tako i njene nauke i tehnike, kao i razvojnih mogućnosti, zakonodavac Jje dopustio posrednu primenu medjunarodnih i stranih (nacionalnih) standarda i tehničkih propisa, uslovljavajući medjutim njihovu primenu zavisno od interesa i mogućnosti SFRJ, i ograničavajući tu primenu na tehnička i tehnološka rešenja sadržaja u ovim aktima, i elemente od značaja za nesmetano medjusobno komuniciranje. Ovakvo regulisanje onemogućava koliziju normi sadržanih u standđarđima i tehničkim propisima sa društvenim i pravnim sistemom SFRJ, a s druge strane omogućava uključivanje SFRJ u O O OI tokove razmene i podele rada.

Ako želimo pravilno protumačiti šta je zakonodavac podrazumevao pod stanđardima, tehničkim normativima i normama kvaliteta koji su s medjunarodnim standardima usaglašeni "u skladu s interesima i mogućnostima SFRJ" moramo ovaj termin tumačiti polazeći od odredbe st. 1. istog člana. Tamo je, naime rečeno da se standardi, tehnički norma-– tivi, odnosno norme kvaliteta moraju zasnivati na proverenim rezultatima i dostignućima nauke i tehnike, praktičnog iskustva i redvidjanja mogućih pozitivnih i negativnih efekata njihove primene, kao i da moraju biti u skladu s dostignutim stepenom razvoja i politikom i ciljevima koji su utvrdjeni Društvenim planom Jugoslavije. Iz toga sledi da je zakonođavac dozvolio posrednu primenu ovih medjunarodnih stanđarđa i tehničkih propisa koji su:

1]savremeni;

2) zasnovani na proverenim rezultatima i dostignućima nauke i tehnike, čime se rizik od primene nedovoljno ispitane tehnologije svodi na najmanju moguću meru i obezbedjuje društveno-odgovorna primena novih tehnologija;

3) koji u okviru SFRJ imaju svoje noms ko opravdanje;

eko

4) koji si s obzirm na resurse i opremljenost industrije pr iimenjiuiv iu SFRJ, i

5) kojima se uređjuju pitana koja su od značaja za Eve a JL di Z G= vanje Društvenog pla n a Jugoslavije.

Medjunarodni standard, koji po svom sadržaju ne bi mogao da uđovolji napred naveđenim uslovima, ne bi mogao, shodno Zakonu o standardizaciji iz 1977. godine, da posluži kao osnov za izradu jugoslovenskog standarda. Mada Zakon ovom odredbom dovoljno precizno postavlja uslove posredne primene međjunarodnih standarda u SFRJ i odredjuje kriterijume prioriteta standardizacije vezujući ih za ciljeve i politiku utvrdjenu Društvenim planom Jugoslavije, u praksi ovi ciljevi još nisu u dovoljnoj meri ostvareni. Ova zakonska odredba nije dovoljno zaživela u praksi iz razloga što je takav pristup posrednoj primeni medjunarodnih standarda suštinski nov kako u zakonođavstvu tako i u praksi, a sam Zakon je relativno kratko u primeni. Pred Jugoslovenskom standardizacijom stoji zadatak da izgradi metodologiju analitičkog pristupa izboru medjunarodnih standarda koji će služiti kao osnova izradi jugoslovenskih standarda uz primenu napred navedenih zakonskih kriterijuma. Prilikom te primene moraće se uzimati u obzir specifičnosti jugoslovenskog društveno-političkog i ekonomskog sistema i njegov razvoj, Jer to je kompleks iz koga se nauka i tehnika - a shodno tome i standardizacija kao disciplina koja se nadovezuje na njihov razVOJ — ne može izdvojiti niti izdvojenO posmatrati. Mogućnost neposredne primene medjunarodnih i stranih (nacionalnih) standarda i tehničkih propisa u SFRJ uredjena je:

- Zakonom o standardizaciji ("Službeni list SFRJ", br. 38/77)

– Zakonom o dugoročnoj proizvodnoj kooperaciji, poslovno-tehničkoj saradnji i pribavljanju i ustupanju materijalnog prava na tehnologiju izmedju organizacija udruženog rađa i stranih lica ("Službeni list SFRJ", br. 40/78)

– Zakonom o ustupanju izgradnje investicionog objekta stranom izvodjaču ("Službeni list} SFRJ", br. 24/76 i 36/79)

Prema važećem jugoslovenskom zakonođavstvu, medjunarodni tehnički propisi i stanđardđi koji su doneseni na osnovu i u okviru medjunarodnog ugovora, koji obavezuje SFRJ, primenjuju se u sklađu sa aktom o ratifikaciji tog medjunarodnog ugovora. S obzircm da je donesen savezni Zakon o zaključivanju i izvršavanju medjunarodnih ugovora, koji na jasan i nedvosmislen način uredjuje kako pojam tih ugovora, tako i uslove i način njihovog zaključivanja i izvršavanja, u pogledu primene medjunarodnih tehničkih propisa i standarda na koje se odnosi odredba čl. 12. st. 1. Zakona o stanđardizaciji u praksi ne bi trebalo da buđe problema, pa se na ovom pitanju nije potrebno duže zadržavati.

483