JUS standardizacija
To su osnovni razlozi koji upućuju na primenu sistema za vođenje saobraćaja prema nazivima odredišta. Međutim ne smemo tek tako odbaciti i drugi sistem koji ima određenih prednosti, jer primenom brojeva puteva i kombinacijom dva sistema dobijamo samo jasniju i kompletniju informaciju koju treba preneti učesnicima u saobraćaju.
4. Način prenošenja informacija
Prenošenje informacija korisniku, tačnije izbor načina prenošenja informacija, predstavlja ujedno i prvi korak u definisanju sistema kontaktiranja sa korisnicima, ali i definisanje oblika i izgleda saobraćajnih znakova.
Treba reći da je najvažnije da elementi, kojima se korisnicima prenose određene inforamcije, moraju da budu jasni i istovremeno razumljivi svim kategorijama korisnika, kako onima sa visokom saobraćajnom kulturom, tako i onima sa najnižom. Pored toga, svi elementi na znakovima moraju da budu jednoobrazni, iskazani istim "jezikom" i da omogućavaju praćenje informacije u kontinuitetu. O ovome je posebno važno voditi računa kada se radi o simbolima.
Informacije koje se prenose korisnicima moraju da budu kratke, jasne i ne smeju da budu dvosmislene odnosno da korisnika u bilo kom trenutku dovedu u zabunu. Poruke se korisnicima mogu preneti natpisima, simbolima ili kombinacijom jednih i drugih. Najčeše se još uvek koristi kombinacija ova dva sistema. Na taj način ostvaruje se kompletnija informacija, ali istovremeno se čine prvi koraci za prelazak, kada za to budu ispunjeni svi uslovi, na uprošćavanje sistema i prelazak eventualno samo na upotrebu simbola.
Drugim rečima, na putevima srećemo uglavnom dva načina izražavanja dva "jezika" za prenošenje poruka. Oba u osnovi koriste isti princip, ali i različite elemente za prenošenje poruka.
Jedan od njih, primera radi, koristi vrlo detaljno razrađene strelice po obliku, gde svaki položaj i oblik strelice (položena, oštro savijena ili blago povijena, sa kraćim ili dužim krakom) ima određeno značenje za ponašanje korisnika. Posmatrajući takve eksplicitno oblikovane elemente za stolom i u projektima, stiče se utisak da oni donose određena poboljšanja u sistemu informisanja koja vozačima pravovremeno treba da ukažu na situacije koje ih očekuju u daljoj vožnji. To je samo na prvi pogled, jer se njihovom primenom uvodi veliki broj informacija sa sitno iznijansiranim značenjima koje na terenu, u uslovima odvijanja saobraćaja, lošije vidljivosti i potreba brzog reagovanja, mogu da dovedu korisnika u situaciju da pogrešno razume informaciju i tako i reaguje.
Drugi način izražavanja koristi,u načinu prenošenja poruka. manji broj simbola i varijacija simbola. Ovakav način prenošenja poruka sve se više primenjuje u svako-
dnevnoj praksi i u skoro svim oblastima nauke i komuniciranja među ljudima. Ona ima vrlo čiste elemente od kojih svaki ima određeno značenje. Prednost mu je što je broj takvih elemenata mali i što korisnika ne mogu da dovedu u zabunu.
Inače, naš sistem vođenja saobraćaja znakovima obaveštenja za vođenje saobraćaja predviđa da se obaveštenja korisnicima prenose pomoću natpisa (naziv odredišta), simbolom (strelice i piktogrami) i bojom osnove znaka.
5. Način vođenja saobraćaja
U praksi su poznata, a kod nas se i primenjuju, dva osnovna načina vođenja saobraćaja saobraćajnim znacima:
— vođenje saobraćaja po smeru kretanja, i
— vođenje saobraćaja po saobraćajnim trakama.
Prvim načinom označava se samo smer kretanja, ne vodeći računa o načinu korišćenja kolovozne površine, Njime se samo označava da se prema određenom odredištu treba kretati pravo ili treba skrenuti levo odnosno desno.
Drugim načinom, pored smera kretanja, označava se i saobraćajna traka koju treba koristiti za kretanje prema određenom odredištu. Njime se ukazuje, na prilazu raskrsnici ili na mestima gde se pojavljuje veći broj traka, i na način korišćenja pojedinih ili svih saobraćajnih traka za kretanje do određenih odredišta.
Međutim, uslovi koje nameće način regulisanja saobraćja, posebno regulisanja saobraćaja svetlosnim signalima koji se postavljaju iznad kolovoza, zahtevaju i kombinovanje ova dva načina. Takve slučajeve trebalo bi svesti samo na uslove kada su trake mešovite (dozvoljeno kretanje pravo i skretanje iz iste saobraćajne trake) i kada su saobraćajni znaci za vođenje saobraćaja kombinovani sa svetlosnim signalima.
6. Komponente sistema za vođenje saobraćaja
Sistem za vođenje saobraćaja znakovima obaveštenja za vođenje saobraćaja, prihvaćen u nas, predviđa četiri stepena obaveštenja:
PRETHODNO OBAVEŠTENJE (I stepen) — OBAVEŠTENJE O PRESTROJAVANJU (II stepen) — OBAVEŠTENJE O SKRETANJU (III stepen) — POTVRDNO OBAVEŠTENJE (IV stepen) Svaki od ovih stepena ima jasno određenu funkciju u sistemu, koja je uglavnom sadržana u njegovom nazivu i određene grupe znakova koji mogu da budu nosioci tih funkcija.
l
6.1 Prvi stepen obaveštenja
Prvim stepenom obaveštenja (prethodno obaveštenje) vrši se prethodno i opšte obaveštavanje učesnika u sao-
119
Standardizacija, 1982./br. 3—4