Nova Evropa

nici — kad se razbila fantazija o ilirskom imenu — prozvali !Чејоп» jugoslovenskom, Ta je ideja, u tom obliku, preuzela ostvarivanje narodnog ujedinjenja, pa kad nam ба је 1 donijela, s jeseni 1918, znali smo svi da je ostvarena ilirsko-jugoslovenska ideja,

Druga ideja, s pomoću koje je izvršeno narodno ujedinjenje, bila je Ideja Kosovska, Kosovska, ili vidovdanska, je ideja ona nenatkriljiva »idče-force«, iz koje je srpski narod kroz vijekove robovanja i borbe crpao neizmjernu snagu, jer je ona bila bliska narodu i jer je i proizašla iz njegove duše, Nije se srpski narod zanosio Dušanovim Carstvom, tako silnim i sjajnim, nedo pOdibijom na Kosovu, do Које je došlo uslijed narodne nesloge; i kako se svake sramote ireba otresti, tako i u ovom slučaju: imalo se osvetiti Kosovo, a to se moglo postići samo suprotnim od onog što je dovelo do pogibije, tojest narodnom slogom, Ova kosovska ideja, koja nema u sebi samo elemenat negativan — kao ideja Zrinskog, mržnju i osvetu —, nego i pozitivni elemenat sloge, ostvarena je balkanskim i svjetskim ratom, — Kosovo je osvećeno, i time je ona izvršila svoju veliku misiju,

Jasno je, držimo, poslije ovoga što smo dovde rekli, da ni ideja ilirsko-jugoslovenska, ni ideja kosovska, nisu u svome iskonskom obliku savremene, — danas, budući da su i jedna i druga koncipovane prema nekadašnjim političkim i etnografskim razmje-

rama i prilikama, Ideja ilirsko-Jugoslovenska morala je, prema.

vladajućim prilikama, računati i sa mogućnošću da se ujedinjenje narodno provede u vezi s Austrijom, imajući pred očima naročito svoje krvno neprijateljstvo protiv Madžara. Kosovska je ideja, opet, u iskonskoj svojoj formi, danas preuska i onaj u njoj pozitivni elemenat sloge, djelujući dalje ima sada da se proširi i da obuhvati cio narod, od srpske sloge, i od srpskohrvatske sloge ima se sada preći na širi pojam, na Jugoslovensku slogu. Mora dakle doći nova ideja, koja će uzeti u sebe sve što је ромНупоба u ranijim idejama kojima se narod zanosio i kojima je služio, — to je Ideja Jugoslovenska, ideja o jednom našem nedjeljivom i velikom narodu, Ta nova jugoslovenska misao, ideja konačnog i integralnog narodnog ujedinjenja u jednu državnu cjelinu, uzeće od stare ilirsko-jugoslovenske ideje formu, od stare kosovske ideje preostalu produbljenu sadržinu; ideja Zrinskog tu više nije od potrebe niti od praktične vrijednosti, — oko nje će se sakupljati u budućnosti samo oni koje spaja mržnja a ne ljubav,

Ne pada lako spaljivati žrtvenike, makar na njima i ne gorjele više žrtve; nepopularno je uništavati idole, makar se u njih samo još iz mržnje vjerovalo, Ali početi se mora, pa je bolje što prije to učiniti, da ne bismo dočekali, da drugi naše žrtvenike i naše idole s porugom posmatraju, a mi sami da se oko njih još vjekovima krvimo i svadimo,

Marko Kostrenčić.

461