Nova Evropa

Ма željeznicama uvode se-. posebni turistički vlakovi; izdaju se umetnički izvedeni plakati, prospekti, tiskanice, lepo ilustrovani putokazi, na francuskom, engleskom, češkom i nemačkom jeziku, Veze sa, inostranstvom jačaju ; godine 1907, dolaze na Bled Englezi, godinu dana zatim Amerikanci, itd.

Sem Kranjskog Zemaljskog Saveza osnovan je, u Gorici (godine 1906), poseban Zemaljski Savez za promet stranaca u Gorici, pod vodstvom narodnog poslanika i ·odvetnika dra, Treota, te se i on počeo lepo razvijati, iako ga je u razvoju sprečavala talijanska. većina, koja je osnovala dva konkurentna talijanska saveza. U Štajerskoj je radio Zemaljski Savez za promet stranaca u Štajerskoj, ali su Slovenci u njemu bili slabo zastupljeni, tako da je cela lepa Južna Štajerska dobila u okviru tog nemačkog saveza više nemački izgled. {Taj savez bio je dakako germanizatorni organ, koji je po programu, i sa dosta uspeha, radio na germanizovanju kupališta Rogatačke Slatine, Dobrne, Laškog trga, Rimskih Toplica, Radenaca, i Topolščice,) U nacijonalnom pogledu, još je gore bilo u Koruškoj; tu je upravo promet siranaca ponemčio za kratko vreme celu severnu obalu Vrpskoga Jezera, a i južna se je obala nalazila u punom ponemčivanju, Istini za volju moramo medjutim priznati, da je u tehničkom pogledu Koruški Savez za promet stranaca, pod vodstvom poslanika Doberniga, izvrsno radio,

Svetskim Ratom obustavljena je delatnost svih saveza za promet stranaca u Austriji, Pet dugih godina počivao Je celi promet stranaca, naravno na veliku štetu sviju interesenata, Nakon prevrata, prilike su se odjedared promenule, Južna Štajerska i Kranjska postale su, u okviru Slovenije, Jedan teritorij za promet stranaca; o slovenačku Korušku bio se ljut boj, i svakome je poznato da se je on nepovoljno svršio po Jugoslovene; Koruška i Primorje bili su od samog početka za slovenački promet stranaca izgubljeni, jer su ih od prevrata ovamo zaposeli Talijani,

Izvanredni odnošaji u kojima se nalazio tada promet stranaca u Sloveniji zahtevali su i izvanredne mere, Zemaljska vlada za Sloveniju, uvidevši veliku opasnost što preti prometu stranaca, osnovala je posebni komisarijat za promet stranaca, pod državnom ešidom i sa državnim činovništvom, Ovaj je komesarijat podigao, u saradnji s Prometnim Društvom na Bledu, već pomalo ugasli promet stranaca na Bledu u toku od jedne godine, tako da je, protiv svakog očekivanja, već godine 1919 Bled bio pun jugoslovenskih gostiju, Ta je organizacija počela raditi, u vreme naše uprave, svim silama i na južnoj obali Vrpskog Jezera, te ju je napunila 1920 za cigli mesec dana jugoslovenskim gostima, Bilo je to veliko organizatorno i nacijonalno delo;

šteta što je nesrećni rezultat plebiscita prekinuo sve što se dalje nameravalo činiti,

. Sa Rapalskim Ugovorom (1921) izgubila je Slovenija, pored osta-

log, i biser svog podzemnog sveta »Postojnsku Špilju«, tako da je

preostao za promet stranaca jedino fteritorij Gorenjskoga i Južne Štajerske, | |

97