Nova Evropa

Rumuni u Srbiji,

(O Rumunima u Srbiji pisao je najviše G, Tih, R. Gjordjević, na raznim jezicima, tako: Kroz naše Rumune (»S, K. Glasnik« 1906 godine, i posebno); La veritć sur les Roumains de Serbie, Paris 1919: The Truth comcerning the Rumames in Serbia, Paris 19919 Rumuni u Srbiji za vreme prve vlade kneza Miloša »>Godišnjica N. Ćupića« knj. 35, [1923]), Ovde donosimo jedan kratak izvod iz njegovih dosadašnjih proučavanja, sastavljen od pisca za ovaj broj »Nove Еугоре«.)

Rumuni u Srbiji stanuju samo u četiri severoistočmih okruga: u požarevačkom, krajinskom, moravskom, i timočkom okrugu. Ali i tu su oni samo manji deo stanovništva, većina je srpska, Koliko ih danas ima nije nam tačno poznato, jer rezultati popisa posle Rata nisu objavljivani, Pre Rata njih je bilo: 1895 godine 159.510 duša, 1900 — 120.658, 1910 — 93.640 duša. Prema srpskome stanovništvu iznosih su 1910 godine samo jednu šestinu,

Rumuni nisu davnašnji stanovnici Srbije, Neki su rumunski pisci hteli da izvedu njihovo poreklo od starih rimskih kolonista, nekadašnjih stanovnika Balkanskog Poluotoka, Takvo je tvrdjenje, medjutim, sasvim bez osnova, Poslednji ostaci romanskog stanovništva iščezli su sa zemljišta Srbije još u XV veku, Današnji Rumuni severoistočne Srbije su skorašnji doseljenici iz

Rumunije — Carani ({»Tarani«, tako nazvani po »Tara« ili »Tara Rumuneasca« = »Zemlja«, ili »Zemlja Rumunska«, Rumunija), ili iz Banata — Ungureani {»Ungureani« = Ugri,

Ugarski Rumuni). Usled mešavine jednih i drugih na zemljištu Srbije, prvobitno je značenje reči Caran i Ungurean, ukoliko su se očuvale, znatno izmenjeno, te danas više znače: »Сагап« — ravničar, Krajinac, a »Unguream« — planinac. Zemljište koje sa Rumuni u Srbiji zauzeli bilo je, pre njihova doseljenja, samo srpsko, Ono je bilo sastavni deo. srpske države u Srednjem Veku. Na njemu su stari srpski manastiri; Gornjak (zadužbina Kneza Lazara), Manasija (zadužbina Stelana Lazarevića), Tuman, Bukova, Vitovnica, Mamastirica, Vratna, Na njemu su bili znatni srpski rudnici, koji se još i danas pominju u narodnim pesmama, ili inače u tradiciji, ili im se uspomena čuva u geografskim imenima: Rudna Glava, Zlatovo, Majdan Kučajna Šaška {reč izvedema od nemačkih rudara Sasa, koji su radili u srpskim rudnicima), Timok, »zlatni potok« srpskih narodnih pesama, i tako dalje, Sva stara groblja iz vremena pre doseljenja Rumuna samo su srpska. Svi natpisi na grobnom kamenju samo su srpski i odnose se samo na Srbe, — Doseljavajući se Rumuni su u Srbiji zatekli Srbe, bilo starosedeoce, bilo

458