Nova Evropa

Ву а kriza Juna 1914 i juna 1928.

Veliki unutrašnji potresi i perijodične državne krize posle oslobodilačkih ratova, u najviše slučajeva, posledica su pre· viranja i kristalizacije duhovnog Jedinstva novostvorene države, Politička istorija pokazuje, da je u svima državama poniklim, 11 ргефегапо шуебапии, iz uspešnih ratova, unutrašnji život morao proći kroz izvesna teška iskušenja bez obzira da li su iaktori koji su upravljali državnom krmom bili veliki mudraci ili izraziti glupaci, Sposobnost vladalacA, državnika, i političara, uticala je na formiranje duhovnog jedinstva samo utoliko, što bi se reakcija procesa svodila na najuže granice; ili su se njene teške posledice — ako je uprava zemljom bila loša — još više pojačavale i umnožavale. Koliko će dugo trajati neizbežna pokrajinska trvenja, i kolikih će biti razmera, zavisi u prvom redu od veće ili manje nejednakosti kulturne, religijozne, ekonomske, i socijalne, i od relativnog broja stanovništva koje čini jezgro novostvorene ili proširene države, U pogledu ovog poslednjeg uslova, Jugoslavija i Rumunija imadu delikatniju situaciju nego makoja druga pobedilačka država iz Svetskog Rata, Poslekumanovska Srbija, naprimer, u odnosu prema novim krajevima, predstavlja otprilike jednu četvrt. I što je još ubitačnije po nju, i po celu zemlju, ona je u Svetskom Ratu i u

Balkanskim Ratovima izgubila — a nešto zbog krvave savesti kriskog režima još i odstranila od javnih poslova — svoju najsvesniju i najrodoljubiviju inteligenciju, koja je — uz to —

bolje nego iko u Šumadiji poznavala mentalitet i prve potrebe novih krajeva, radeći na stvaranju današnje Jugoslavije, Nedostatak te inteligencije osetio se naročito prvih dana ujedinjenja, kada su zloglasni kriski ministri — uz pripomoć »bele« oficirske klike — počeli da postavljaju osnovu današnje države, ovaploćujući pljačku i batine kao prve vesnike пастопајпоб oslobodjenja i bratske ljubavi. Pri svem tom, neosnovana je tvrdnja Pribićevića, Mačeka, Trumbića, Žerjava, Krnjevića, i ostalih prečanskih frontovaca, da je pljačka, to najveće poratno zlo, jedino balkanski i beogradsko-cincarski specijalitet, i njihovo držanje neumitno dokazuje, da u prečanskim krajevima, isto onako kao i kod Srbijanaca, nema nijednog aktuelnog političara doraslog istorijskoj zadaći sadašnjice, t. J. koji bi osetno mogao pomoći da se iz državno-pravnog jedinstva Srba, Hrvata, i Slovenaca stvori što pre i bez velike jalove borbe njihovo duhovno jedinstvo, za koje postoje sve glavne pogodbe, Na malu utehu Srbijanaca, od pljačke i ucena, koje su se u toku rata javljale u vidu samovoljne kontribucije i rekvizicije {u neprijateljskim krajevima), ili od najobičnije kradje i utaje (u svojoj sopstvenoj zemlji), a posle rata u vidu zloglasne državne korupcije, nije bila poštedjena nijedna ratujuća država.

263