Nova Evropa

još uvijek, uporedo žive i medjusobno se bore mentalitet mnogovjekovnog patirijarhalnog primorskog sela i grada-novorodjenčeta, i taj još nesintetizovani paralelizam raznih, pa često i oprečnih, socijalno-kulturnih mentaliteta udara pečat na čitav javni i privatni život savremenog Sušaka, dolazeći do izražaja naročito u borbi oko komunalne uprave grada, A to se osvećuje Sušaku! Kao što mu se osvećuje i to da još uvijek nema svog izradjena komunalnog programa, koji bi imao pred očima razvitak grada kroz dulji niz godina, te koji bi vodio računa o potrebi definitivne konsolidacije privrednih pozicija Sušaka, Jer kardinalni problem sušačke gradske uprave nije u tome, kako da se dodje do što izdašnijih vrela gradskih prihoda, nego u lome; kako da se što pametnije ultroše prihodi koji iz godine u godinu rastu.

Inače, Sušak ipak napreduje na svim područjima savremene ljudske djelatnosti: čitav niz nacijonalno-kulturnih, privrednih, sportskih, i sličnih udruženja (Jugoslovenski i Hrvatski Soko, »Jeka sa Jadrana«, Trgovački Dom, savezi trgovaca, industrijalaca i brodovlasnika, Planinarsko Društvo, Trsatska Glazba, »Viktorija«, »Orijent«, i E. d,) pokazuje sve intenzivniju aktivnost, i toliko obilje smionih inicijativa da im valja jedino poželjeti što veću istrajnost i upornost u radu i postizavanju postavljenih ciljeva, Dakako, i politički život Sušaka bio Je, do 6, januara, bujan i bogat peripetijama borbe, pa je neko vrijeme {od 1922—1925) radio Sušak i natom da zauzme što vidnije mjesto u našem općem političkom darmaru; ali je taj pokušaj svršio prilično jadno, ne toliko zbog objektivnih koliko zbog subjektivnih nepovoljnih premisa ,,, U tom pravcu, jedno valja ipak naglasiti; kao i pred Rat, čitav Sušak, od vrhova do dna зуоб Šarenog društva, predstavlja onu komponentu hrvatstva koja je duhovno najbliža naprednom i čestitom srpstvu, i istinskom širokogrudom jugoslovenstvu,

Naša je buržoazija, pretežno, skorojevićska, Sušak je, podotovo, Srad-skorojević; pa, kao cjelina, i živi životom skorojevića, iskorišćujući povoljnu konjunkturu sadašnjice u svim pravcima, poletno i ekspanzivno, ali vodeći malo računa o budućnosti, Zato je horizont sušačke budućnosti još uvijek zasjenjen sjenom ogromnog upitnika, Ne prestane li duvati aktuelan povoljni vjetar u sušačka jedra, dobiće Sušak definitivno izradjenu gradsku fizijognomiju, Ali, ako se izmijeni medjunarodna konstelacija, ili ako se odluči naša državna politika da legitimne privredne pozicije Sušaka žrtvuje problematičnom »srdačnom«, susjedskom prijateljstvu, Sušak čeka degradacija na bivši nivo predgradja, A u krupnom je interesu čitave države i čitave nacijonalne privrede, da se to ne desi,

Milan Вате. 99