Nova Evropa

tako katastrofalnih poremećaja — koji su, preko impresijonizma, završili u zbrci kontradiktornog relativizma —, ne može više, kažem, da se problem umjetničkog sudjenja ograniči na olaku, ležernu, feljtonističku, upola nasmijanu a upola rasplakanu, najivnu idru riječi, koja, u svojoj konačnoj dedukciji, završava time da miješa pojmove i da od suda stvara zbrku divergentnih i ćudljivih impresija, letimičnih i tek smišljenih paradoks4, zabilježenih na marginalijama jedne stalno uznemirene i promjenljive umjetničke aktuelnosti, Na isti način, i sasvim u skladi sa potrebama postavljanja granica, kao i sa prošlašenjem reda u kategorijama umjetničkog stvaranja, postavlja se, paralelno, i potreba ustaljenja i sredjenja knjževnoga suda. Osjeća se stvarna potreba, da se u kriterij književnog rasudjivanja unese šira i bitnija pretpostavka, koja u svom zaključku obuhvata cio akt umjetničkog stvaranja. Kritika nije više isječen niz nabačenih refleksija, koje uzaludno pokušavaju, i napinju se, da zahvate stanovite elemente umjetničkoS objekta; ona predstavlja, kako je dobro kazao Pol Sudč (Souday), u odnosu prema književnosti ono što književnost predstavlja u odnosu prema životu, pa »ako je književnost svijest vaseljene, onda je i kritika samo svijest te iste svijesti«. Isto to je, samo sa više sistema i sa više zaokrugljenosti, prije više godina kazao i najodličniji кан пабеба vremena, Benedeto Kroče, koji je u kaos i vitlanje književnih sudova unio ponajviše ravnoteže; on Je upravo sveo umjetničku kritiku, kao i svaki stvarateljski akt, na njenu pravu i čistu osnovu, na kojoj se ona sada, oslobodjena, nalazi: na kritiku koja, u svojim težnjama i u svojim rješenjima, sačinjava »kritiku života«, obuhvatajući u svojoj Sšlobalnosti sve kategorije umjetnosti i misli, kao i sve manifestacije života, bez беба se ne daje ni zamisliti potpuna i savršena kritika. Kroče je svojom kritikom, koja pobija tešku i sumorniu propovijed pedagoga, ekskluzivističko dociranje moraliste, golu ебхеčezu suvog erudita, istorijsku pedanteriju literarnog istorika, na isti način i sa isto toliko temperamenta i ležernogš igranja briljantnog esejiste i raznježenog impresijoniste, izveo kritiku iz njene pogrješne detaljističke diskomponiranosti, pa je postavio na visoku osnovu estetskos rasudjivanja, koja u svojoj mislenoj pretpostavci obuhvata sve maločas spomenute elemente, slivajući ih, zajedno sa životom, u barmoniju Jedinstvenosš suda, Kritičar, u takvoj visokoj i uzvišenoj situaciji, postaje podjednako dobar kritičar umjetnosti, morala, filozofije, politike, i ekonomije. Kroče je takova kritičara prepoznao u Desanktisu, Sudč u Boalo-u, ističući precizno, da je velik kritičar »preteča, koji ispred svojih savremenika робадја 514 робопјћ«.

Sa ovakove pretpostavke, kritika 6. Lj. Marakovića, vezana isključivo za književnu produkciju ovoga časa, ı polazeći

184