Nova Evropa

Hrvatskom i u separatnoj Rijeci, — Albanija, isto tako, пета беобгајзКке септе, а зет (оба ima potrebu za prostranstvom usled siromaštva zemlje i privredne nesposobnosti njenoga stanovništva. Sa sopstvenim sredstvima ona nije u stanju ni razviti se ni održavati se kao moderna država, — Napokon, i Jugoslavija nema geopolitičke ravnoteže, Geografski se ona deli na panonski deo, balkanski deo, i jadransku obalu, od kojih svaki posebice utiča na mjenu spoljnu orijentaciju. Panonski deo vuče k Srednjoj Evropi, balkanski k Balkanu, a jadranski ima posebne interese prema Italiji i Albaniji, Jadransko More pruža skoro celoj teritoriji Jugoslavije najpodesniju vezu sa spoljnim svetom, ali slobodi kretanja otežava zasad najviše rdjav unutrašnji saobraćaj, Problem prostramstva nije akutan, ali naša Kraljevina nosi nedug teškog geografskog položaja, fe su naše dranice na više strana ugrožene deopolitičkim · težnjama suseda. Tako je na istoku Bugarska sa njenom težnjom za deografskim jedinstvom, na severu Madžarska sa zahtevima Seogralske celme i slobode kretanja u pravcu Jadrana; Austrija, isto tako, sa pritajenom težnjom slobode u pravcu Jadrana, i napokon na zapadnoj su granici Italija i Albanija sa prohtevima širenja radi oskudice prostranstva i bolje svoje odbrane. Italija najviše privlači našu pažnju od ujedinjenja naovamo, te zasada u našoj spoljnoj orijentaciji predstavlja najvažniju komponentu, Svoje bliže ciljeve na Balkanu, Italija je otkrila najpre Londonskim Ugovorom, a potom celokupnim svojim držanjem prema Jugoslaviji i Albaniji posle Rata: ona fraži na Jadranu, pored Trsta i Rijeke, posed nad Dalmacijom do Neretve, skupa sa svima njenim ostrvima; a u pogledu Albanije, zahteva protektorat, pri čemu naročito cilja na posed Valone, koja leži s druge strane Otrantskog Moreuza. Izgleda, da je jadransko i balkansko osvajanje najosnovniji problem talijanske spoljne politike, pa se Italija svom težinom svoga uticaja i svoje diplomacije orijentiše protivu naše kraljevine, kao glavne smetnje na tome putu. A na osnovu kakova prava izvodi Italija svoje zahteve prema zapadnim obalama Jadrana? — U pogledu Dalmacije, najviše se isliče nacijonalno pravo; ali je očigledno da je ovo pravo najmanje osnovamo, jer je Dalmacija nacijonalno najčistija oblast Jugoslavije. Usled srazmerne prenaseljenosti stanovništva, Italija oseća izvesnu potrebu za prostranstvom; ali je isto tako neverovalno da siromašna Dalmacija i Albanija mogu u fome išta pomoći s pogledom baš na jaku plodnost svoga domaćeS stanovništva. Problem iseljavanja ima najzad i za Italiju mnogo povoljnijih i jeftinijih rešenja nego što je današnje njeno držanje prema Jugoslaviji i Balkanu, Sa geopolitičkog gledišta Italija ima ipak izvesnih nezgoda, Pre svega, njena je geograiska

334